|
ТИББИЁТ ЯНГИЛИКЛАР, ИЛМИЙ МУШОХАДАЛАР
билан биргаликда касаллик ва ўлим хавфи-
нинг сезиларли равишда камайишини намоён
қилди [14]. Россия Федерациясида қабул қи-
линган Европа Кардиология Жамияти ва Евро-
па Гипертензия Жамияти (ЕБС/ЕБН) гипер-
тензиясининг замонавий таснифига кўра,
артериал гипертензия систолик ва / ёки диа-
столик қон босими даражаси 140/90 мм сим.
уст.га ёки юқори бўлганда.Артериал босим
тиббий муассасада икки ёки ундан ортиқ ўлчов
натижалари билан баҳоланади [19]. Артериал
босимининг кунлик даражасини ўлчаш усули
билан ёки бемор ўз уйи шароитида қон боси-
мини ўзи ўлчаганда, уйғониш пайтида ўртача
нормал қон босимининг юқори чегараси 135/85
мм. сим уст.га тенг бўлиши лозимлиги кўрса-
тилган [9; 21]. Болалар ва ўсмирларда учта
алоҳида ўлчов асосида ҳисобланганда систо-
лик ва / ёки диастолик қон босими ўртача попу-
ляцияда қон босимининг тақсимланиш эгри
чизиғининг 95 йпроцентиль тенг ёки ундан
юқори бўлса, АГ ташхиси қўйилади, албатта
усмирннинг ёши, жинси ва бўйи инобатга оли-
нади[4]. юқори қон босими мезонлари шартли
асосда белгиланади, чунки қон босими ва юрак
-қон томир касалликлари хавфи ўртасида, ар-
териал босимнинг 115/75 мм сим устунига тенг
бўлган даражаси билан тўғридан -тўғри боғ-
лиқлик мавжуд. [2]. Кўп сонли тадқиқотлар
систолик ва диастолик қон босимининг юрак
-қон томир касалликлари ва юрак -қон томир
касалликлари учун хавф омиллари сифатида
тенг аҳамиятли эканлигини исботлади [19].
Узоқ вақт давомида АГ ташхиси ва даволаш
бўйича кўрсатмаларда қон босими ягона кўр-
саткич сифатида тавсифланган ва касаллик-
нинг прогнозини бевосита аниқлайди. 2003
йилда ЕБС / ЕБС кўрсатмаларида гипертония
таснифига умумий юрак -қон томир хавфи кўр-
саткичи киритилди ва унинг гипертония диа-
гностикаси ва даволашдаги аҳамияти кўрсати-
либ ўтилди. Умумий юрак -қон томир хавфи
бир қатор клиник ва лаборатория кўрсаткичла-
ри асосида аниқланади, шу жумладан хавф
омиллари, мақсадли органларнинг шикастла-
ниши ва улар билан боғлиқ клиник шароитлар
ҳам. Умумий юрак -қон томир хавфини табақа-
лаштириш методологияси гипертензия профи-
лактикаси, диагностикаси ва даволаш бўйича
Россия миллий йўриқномасида батафсил кел-
тирилган [2]. Шу билан биргаликда йўриқнома-
да АГ тарқалиши, хавф омиллари, даволаш-
нинг самарадорлиги ва унинг асосий
асоратлари санаб ўтилган. Сўнгги қирқ ўн йил
мобайнида турли мамлакатларда АГ тарқали-
шининг сезиларли ўзгарувчанлигини кўрсатган
ва қон босими даражасига таъсир қилувчи бир
қанча омилларни, масалан, жинси, ёши, уму-
мийлиги каби кўплаб тадқиқотлар натижалари
эълон қилинди. АГ нинг кечишида аҳоли сало-
матлиги, экологик шароит, таълим ва мадани-
ят даражасининг аҳамиятлари ҳам кўрсатил-
ган [8]. Р. Кеагпеу ва бошқалар дунёда
гипертензия тарқалишини таҳлил қилишга
бағишланган таниқли тизимли шарҳда [17] ка-
салликни тарқалишида турли мамлакатлар ўр-
тасидаги муҳим фарқларни қайд этди. Гипер-
тензия
тарқалишининг
ўзгарувчанлик
диапазони қишлоқ ҳинд эркакларида 3,4% дан
полшалик аёлларда 72,5% гача бўлган. Иқти-
содий ривожланган Европа ва Шимолий Aме-
рикада АГ нинг тарқалиши 20%дан 50%гача,
аёлларда эркакларга қараганда, қора танли-
ларда эса кавказликларга қараганда юқори
бўлган. Осиё, Aфрика ва Лотин Aмерикасининг
иқтисодий ривожланаётган мамлакатларида
АГнинг тарқалиши ривожланган мамлакатлар-
га қараганда паст бўлган ва тахминан 20-
30%ни ташкил қилган. Шу билан бирга, аёл-
ларда гипертония тарқалиши эркакларга
қараганда юқори бўлган, негроид ирқида эса
кавказ ирқидаги одамларга қараганда юқори
бўлган, лекин бу фарқлар иқтисодий риво-
жланган мамлакатларга қараганда камроқ эди.
Шаҳар ва қишлоқ аҳолиси ўртасида АГ тарқа-
лишидаги фарқлар баҳсли характерга эга эди.
Шундай қилиб, Испанияда қишлоқ аҳолиси
орасида AГ тарқалиши шаҳар аҳолисига қара-
ганда анча юқори бўлган, Парагвай, Эрон, Ко-
рея, Камерун, Таиланд ва Тайванда қарама
-қарши муносабатлар қайд этилган. Шу билан
бирга Полша, Танзания ва Хитойда ҳеч қандай
фарқ йўқ кузатилмади. [17]. Иқтисодий риво-
жланган мамлакатларда АГ нинг нотекис
тарқалиши К. Волф-Майер ва бошқаларнинг
ишларида қайд этилган. [26]. Олтита Европа
мамлакатларида (Aнглия, Финляндия, Герма-
ния, Италия, Испания, Швеция) АГ нинг ўрта-
ча тарқалиши 44,2%, Канада ва Aмерика Қўш-
ма Штатларида (AҚШ) 27,6%ни ташкил этди.
АГнинг Европада энг юқори тарқалиши Герма-
нияда (55,0%), ундан кейин Финляндияда
(49,0%), Испанияда (47,0%), Aнглияда (42,0%),
Швецияда (38,0%) ва Италияда (38,0%) қайд
этилган. Aмерика Қўшма Штатлари ва Канада-
да АГ нинг тарқалиши Германияга қараганда
қарийб ярмини ташкил этди (мос равишда
28,0% ва 27,0%). Европа мамлакатларида ўр-
тача қон босими Шимолий Aмерикага қараган-
да юқори эди (мос равишда 136/83 ва 127/77
мм.сим. устуни). Қон босими кўрсаткичлари-
нинг ўхшаш фарқлари 35 ёшдан 74 ёшгача
136
Do'stlaringiz bilan baham: |
