|
НОВОСТИ МЕДИЦИНЫ, НАУЧНЫЕ ОБЗОРЫ
ЎЗБЕКИСТОН ВРАЧЛАР АССОЦИАЦИЯСИНИНГ БЮЛЛЕТЕНИ
бўлганларда ҳам қайд этилган ва 65 ёшда мак-
симал даражага етган (систолик қон босими
учун 13 мм симоб устуни) [26]. Эпидемиологик
кузатувларга кўра, АГ нинг тарқалиши Россия
Федерациясида (РФ) 15 ёш ва ундан катта
одамларда 39,5%ни ташкил этди, бу гипер-
тензия билан касалланган қирқ миллионга
яқин бемор дегани. Россия шароитида аёл-
ларда АГ эркакларга қараганда тез -тез
аниқланади (мос равишда 40,4% ва 37,2%).
Гипертензия тарқалишининг энг юқори дара-
жаси Жанубий ва Волга федерал округларида
қайд этилган (45,9%ва 43,2%), кейин Сибир
федерал округи (42,5%), шимоли -ғарбий округ
(41,2%), марказий округ (36,5%). Урал округи
(36,2%) ва Узоқ Шарқ федерал округи (32,3%)
[6]. Бир қатор мамлакатларда ўтказилган AГ
тарқалиши борасида қайта -қайта ўтказилган
тадқиқотлари дунёда AГ тарқалишининг маъ-
лум тенденцияларини аниқлади. Қўшма Штат-
ларда гипертензия тарқалиши ва ўртача қон
босими даражасининг сезиларли пасайиши
1950 йилдан 1989 йилгача кузатилган, бу гипо-
тензив дориларни кенг қўллашнинг бошлани-
шига тўғри келган (1989 йилдан 1989 йилгача).
1994 йил гипертония тарқалишининг нисбий
барқарорлиги билан ажралиб турарди ва 1999
йилдан бошлаб гипертония тарқалишининг
кўпайиш тенденцияси кузатилди. АГ тарқали-
шининг кўпайиши аҳолининг умумий қариши
ва тана оғирлиги ошган одамлар улушининг
ошиши, шунингдек, аёллар, қора танлилар ва
ижтимоий аҳволи заиф одамларда гипертония
тарқалишининг мутаносиб равишда ошиши
ҳамда иқтисодий вазият билан бевосита боғ-
лиқдир[15, 22,25]. Европа мамлакатларида ўт-
казилган МОНИCA (Юрак -қон томир касалли-
клари тенденциялари ва детерминантлари
мониторинги) тадқиқотида 1985-1995 йиллар
мобайнида бир қатор мамлакатларда АГ
тарқалишининг олдинги тадқиқотларга қара-
ганда сезиларли даражада камайганлиги
аниқланди. Хусусан, Белгияда гипертония
тарқалиши эркаклар ва аёлларда мос равишда
41% ва 30,5% дан 26,7% ва 20% гача камайди
[17]. Европа мамлакатларидан фарқли ўлароқ,
Осиё мамлакатлари сўнгги ўн йилликларда АГ
тарқалишининг юқори тенденциясини кўрсат-
ди. Шундай қилиб, Хитойда 1991 йилдан 2001
йилгача бўлган даврда АГ нинг тарқалиши эр-
какларда 20,2% дан 28,6% гача, аёлларда
19,1% дан 25,8% гача ошди [11]. Сингапурда
гипертония тарқалиши 1992 йилдаги 22,5%
дан 1998 йилда 26,6% гача ошди [17]. 1996
йилда нашр этилган Ҳиндистонда гипертония
тарқалишининг мета-таҳлили 1949 йилдан
1995 йилгача АГ тарқалишининг сезиларли да-
ражада ошганлигини кўрсатди. АГ тарқалиши-
нинг ортиши систолик артериал босимининг
ўртача даражасининг ошиши билан кузатилди
ва қишлоқ аҳолисига нисбатан шаҳар аҳолиси-
да яққол намоён бўлди [13]. 1995 йилдан 2002
йилгача бўлган даврда Ҳиндистонда гиперто-
ния тарқалишининг сезиларли ўсиши кузатил-
мади [12]. МОНИCA тадқиқотига кўра, 1984
йилдан 1994 йилгача Москвада эркаклар (37,0
дан 26,0%гача) ва аёллар (38,0 дан 26,0%гача)
АГ тарқалишининг барқарор ва аниқ пасайиши
кузатилган [1]. Бутунроссия тадқиқотлари маъ-
лумотлари унчалик далда бермайди ва гипер-
тония тарқалишининг доимий юқори эканлиги-
ни кўрсатади. Эркакларда йигирма йил
давомида АГ тарқалишининг динамикаси
тарқалишнинг дастлабки ўсишининг 18,6% дан
(1986 й.) 39,3% гача (1995), кейин 37,2% гача
(2005 йилдаги) бироз пасайиши билан тав-
сифланади [1, 6, 7]. Aёлларда ўн йил давоми-
да АГ тарқалиши деярли ўзгармади - 1995 йил-
да 41,1% ва 2005 йилда 40,4% [6, 7].
Эпидемиологик тадқиқотлар натижалари шуни
кўрсатадики, АГ касаллиги ёши, жинси ва ирқи-
га қараб ўзгаради. Шу билан бирга, барча мам-
лакатлар учун одатий намуналар - бу ёши би-
лан гипертония касаллигининг ошиши ва қора
танлиларда гипертония билан касалланиш-
нинг кавказликларга қараганда юқори бўлиши.
ARIC(Atherosclerosis risk in communities)
тадқиқотида гипертензия билан касалланиш
даражаси қуйидагича эди: кавказликлар ора-
сида - ҳар 1000 аҳолига 37 та, эркаклар учун -
40, негроид ирқли одамларда - 77 та ҳолат.
Aёлларда йилига 1000 аҳоли ва эркакларда
йилига 1000 аҳолига 67 та ҳолат [14]. CARDIA
(Coronary artery risk development in young
adults, 1985-1986 йиллар) тадқиқотида 18-30
ёшли америкаликларда АГ касаллигининг ўн
йиллик ҳолати қора танлиларда кавказликлар-
га қараганда кўпроқ ва аёлларда эркакларга
қараганда юқори бўлган (афроамерикаликлар:
эркаклар учун 16,4% ва аёллар учун 13,1%; оқ
танлилар: эркаклар учун 7,8% ва аёллар учун
3,2%) [14]. Фрамингем кардиология тадқиқоти-
нинг дастлабки таҳлилига кўра, 30-39 ёшда, АГ
икки йил ичида эркакларнинг 3,3 % да ва аёл-
ларнинг 1,5 %да, 70-79 ёшда- эркакларнинг 6,2
% да ва аёлларнинг 8,6 % да кузатилган. Фра-
мингем кардиология тадқиқотининг сўнгги таҳ-
лили шуни кўрсатдики, ўрта ва кекса ёшли
одамларда гипертония хавфи деярли 90%га
етади ва 40 ёшга тўлмаган эркакларда гипер-
тония хавфи аёлларга қараганда икки баравар
юқори бўлади 14]. Россия Федерациясида
137
ИЛМИЙ-АМАЛИЙ ТИББИЁТ ЖУРНАЛИ, 2/2022
Do'stlaringiz bilan baham: |
