Ilmiy-amaliy tibbiyot jurnali issn 2010-7773 O‘zbekiston vrachlar assotsiatsiyasi toshkent o’zbekiston Vrachlar Assotsiatsiyasi 2022 yil

“Болалар ва ўсмирлар” мақсадли гуруҳи таснифи
Болалик 1 ёшдан 8 ёшгача:
- Эрта боғча даври;
- Боғча даври; 
- Эрта мактаб даври
.
Ўсмирлик даври 9 ёшдан 18 ёшгача:
эрта ўсмирлик (9-11 ёш);
ўрта ўсмирлик (12-15 ёш);
катта ўсмирлик (16-18 ёш).
Маълумки, болаликда қатор орган ва ти-
зимлар шаклланиб боради ва бу жараён ту-
галланмаган бўлади. Айниқса асаб ва эндо-
крин тизим шулар жумласига киради, болага 
нотўғри ёндашув салбий оқибатларга олиб ке-
лиши муқаррар. Бола организмининг риво-
жланиш хусусиятларидан келиб чиқиб ҳаётий 
кўникмаларни шакллантириб бориш зарур.
Ушбу давр ўта фаол ва ҳаракатчанлиги билан 
ажралиб туради. Абу Али ибн Сино: «Ҳар бир 
ёшнинг ўз қонуниятлари бор, болалик даври-
нинг қонунияти – бу ўйинлардир» - деган эди. 
Болаликни эсласак бу фикрга эътироз қол-
майди, чунки жўшқин куч қувватга тўла бола-
ликда энергияни фақат ўйинга сарфлаш ва бу 
ўз навбатида боланинг жисмоний ва руҳий ҳо-
латига ижобий таъсир этишини ҳам биламиз. 
Афсуски, ҳозирги кунда болаларимиз аксарият 
ҳолларда вертуал ўйинлар билан банд, ва бу 
уларнинг соғлигида ўз аксини топмоқда. 
Ўзбекистонда, айниқса сўнгги йилларда таъ-
лим тизимини ислоҳ қилиш ва умуман, ёш 
авлодни тарбиялаш борасида улкан ишлар 
амалга оширилди. Мактабгача таълим Вазир-
лиги ташкил этилди ва у муваффақиятли фа-
олият кўрсатмоқда. Фарзандларимиз ҳаётнинг 
замонавий талабларига жавоб беришлари, 
биздан яхшироқ, ҳар томонлама ривожланган 
ва соғлом бўлишлари учун ҳамма нарса қилин-
моқда.
Баркамол авлодни шакллантиришда са-
марали тизимни қандай яратиш мумкин?- 
деган саволга замонавий валеологик тамой-
иллар, стандартлар ва алгоритмлар оркали 
жавоб топамиз.
Популяцион алгоритм белгиланган стан-
дартларни тадбиқ этиш учун қуйидагиларга 
асосланади
: Буюк мерос, анъаналар, мента-
литет, урф одатларнинг болага тарбиявий 
таъсири; ҳар бир оилада ўзига хос чуқур ижо-
бий анъаналарни ўзлаштириш ва яратув-
чанлик муҳитини ташкил этиш; боғчалар 

---

91
ИЛМИЙ-АМАЛИЙ ТИББИЁТ ЖУРНАЛИ, 2/2022