Илмий тадқиқот асослари: 1000 саволга 1000 жавоб тошкент–2019

АХБОРОТ ТЕХНОЛОГИЯЛАРИ ДЕГАН-
ДА НИМАНИ ТУШУНАСИЗ? 
ЖАВОБ: Ахборот технологиялари деганда ахборотларни тўп-
лаш, сақлаш, излаш ва уларга ишлов бериш ҳамда уни тарқатиш 
учун фойдаланиладиган жами усуллар ва жараёнлар тушунилади.
КЎРСАТМА: Ахборот технологиялари билан иш кўришда 
унинг қуйидагидек вазифалари борлигини доимо эътиборга олиш 
керак: манба ва унда кечадиган жараён тўғрисидаги маьлумот-
ларни қайта ишлаш; жараёнлар кечиши ҳақидаги даврий маь-
лумотларни олиб туриш ва улар орасида оралиқ назоратлар олиб 
бориш; ихтиёрий жорий сўровларга ўша пайтнинг ўзида жавоб 
олиш, расмийлаштириш ва бошқаришга керакли тузатишлар 
кирита олиш. 

---

443 
672 - САВОЛ: 
АХБОРОТ ТЕХНОЛОГИЯЛАР ТАЪМИ-
НОТЛАРИНИНГ АСОСИЙ КОМПОНЕНТ-
ЛАРИ ҚАЙСИЛАР? 
ЖАВОБ: Ахборот технологиялари қайси соҳада қўлланили-
шидан қатьи назар ахборот технологияларининг таъминотлари деб 
юритиладиган қуйидаги компонентларни ўз ичига олади: 
дастурий, техник, ҳуқуқий, ахборот, ташкилий, математик ва 
лингвистик таъминотлардир.
КЎРСАТМА: Маьлумки, ахборот технологиялари жара-
ёнларни бошқаришдаги асосий манба бўлиб ҳисобланади. Улар 
илмий ҳодим томонидан тайёрланган маьлумотларни тизимларга 
ажратиш ва қайта ишлаш ҳамда керакли мақсадлар бўйича қайта 
ишланган маьлумотларни узатиш алгоритмларини ўз ичига олади. 
Шунинг учун ҳам ахборот технологияларидан рационал фой-
даланаман деган ҳар қандай тадқиқотчи унинг таъминоти мазмун- 
моҳиятини чуқур англаб етмоғи керак. 
672 - САВОЛ: 
АХБОРОТ ТЕХНОЛОГИЯЛАРИ АСОСИ-
ДА ФАОЛИЯТ ЮРИТИШ ҚАНДАЙ ВАЗИ-
ФАЛАРНИ ҲАЛ ҚИЛИШНИНГ ОПТИ-
МАЛ ВАРИАНТИНИ ТАЪМИНЛАЙДИ? 
ЖАВОБ: Ахборот технологиялар бўйича фаолият юритиш 
қуйидаги вазифаларни ҳал қилишнинг оптимал вариантларини 
таъминлаб беради: 

объект ва унда кечадиган жараён тўғрисидаги маьлу-
мотларни қайта ишлаш; 

ҳодиса ва жараёнлар кечиши тўғрисидаги даврий 
маълумотларни мунтазам олиб туриш ва улар асосида оралиқ 
назоратлар олиб бориш; 

ихтиёрий жорий сўровларга ўша пайтнинг ўзида тезкор 
(опертив) жавоб олиш ва улар асосида жараёнлар кечишига 
керакли тузатишлар киритиш; 

илмий, илмий - услубий ва шунга ўхшаш манбалардан 
ахборотлар олиш технологиянинг оптимал вариантларини танлаш 
ва ҳ.к.

---

444 
КЎРСАТМА: Ахборот технологиялари жараёнларни бош-
қаришда асосий манба бўлиб ҳисобланади. Улар кириш 
маълумотларини, мавжуд маьлумотларни тизим (қисм тизимларга 
ва талаб қилинганда айрим тизим элементларигача) ларга ажратиш 
ёки аксинча, тизим элементларини бутун яхлит тизимгача 
бирлаштириш жараёнларини ўз ичига олиб, уларни қайта ишлаш 
ва керакли мақсадлар бўйича қайта ишланган маьлумотларни 
узатиш алгоритмларини ҳам қамраб олади. Бу технологиялардан 
жараёнларни бошқарув фаолиятида фойдаланилади. Шунинг учун 
ҳам ахборот технологияларидан оқилона (рацианол) фойдаланиш 
ходимлар (раҳбарлар, илмий ҳодимлар ва шу кабилар) меҳнати 
самарадорлигини оширади.