Илмий тадқиқот асослари: 1000 саволга 1000 жавоб тошкент–2019

90 - САВОЛ: 
ТАСАВВУР ДЕГАНДА НИМАНИ ТУ-
ШУНАСИЗ? 
ЖАВОБ: Тасаввур – олдин идрок қилинган нарсаларнинг кўз 
олдимизга келган образидир. 
Тасаввурларнинг турлари одамларнинг касбларига, қизиқиш-
ларига, ҳавасларига, характер ва қобилиятларига боғлиқ ҳолда 
намоён бўлади. Турли кишиларда тасаввур образларининг 
яққоллиги ва равшанлиги турли хил бўлади. 
Тасаввур – бўлган ва бўлмаган воқеа-ҳодисаларни инсон кўзи 
очиқ ёки ёпиқ ҳолда ҳам ўз тасаввурида бўладиган жараёни 
маҳсули. 
КЎРСАТМА: Илмий ижодда ихтиёрий жорий сўровларга ўша 
пайтнинг ўзида жавоб олиш, ўша жавобни расмийлаштириш ҳамда 
ундан фойдаланиб тадқиқотнинг кейинги қисмини давом эттириш 
учун тадқиқотчида олиб борилаётган тадқиқот жараёни бўйича 
тасаввур кучли бўлиши керак. 

---

76 
91 - САВОЛ: ТАФАККУР – БУ ҚАНДАЙ ТУШУНЧА? 
ЖАВОБ: Тафаккур – бу фалсафий тафаккур ривожи инсоният 
тараққиёти билан узвий боғлиқ бўлга жараёндир. 
Маълумки, ҳаётдаги воқеа ва ҳодисаларнинг барчаси 
ижтимоий онгда акс этади. 
Тафаккур – инсониятнинг неча минг йиллик тарихий 
ривожланиши даврида ижодкорлик жараёни билан боғлиқ ҳолда 
ҳосил қилиниб борилган ва эришилган олий ва ақлий неъматдир. 
КЎРСАТМА: Ҳар томонлама камол топаман, деган тад-
қиқотчи ижодий фаолиятда қуйидаги тафаккур операцияларидан 
самарали фойдаланиб иш юритиш керак: қиёслаш; анализ; синтез; 
абстраклаштириш; умумлаштириш; аниқлаштириш; таснифлаш; 
тизимлаш ва шу кабилар.
92 - САВОЛ: ТЕЗИС – БУ НИМА? 
ЖАВОБ: Тезис – юнонча сўз бўлиб, “thesis” – қоида, исбот 
демакдир. У илмий асарлар, мақола, маъруза ва бошқалардаги 
баён этиладиган асосий (қисқача) фикр, хулоса. 
КЎРСАТМА: Ҳар қандай тадқиқотчи тезис тайёрлаш 
кўникмасига эга бўлиши керак. Бу тадқиқотчининг ўз ишланмаси 
бўйича қисқача ахборот беришга малака ҳосил қилишда муҳим 
дидактик асос бўлади.