Илмий тадқиқот асослари: 1000 саволга 1000 жавоб тошкент–2019

926 - САВОЛ: 
ТАЖРИБА-СИНОВ ИШЛАРИНИНГ МАҚ-
САДИ НИМАДАН ИБОРАТ БЎЛИШИ 
МУМКИН? 
ЖАВОБ: Тажриба - синов ишларининг мақсади: яратилган 
амалий фаолият нуқтаи назаридан таълим технологияси 
натижаларини таҳлил қилиш, илмий ишланмалар натижалари 
кўрсаткичларини баҳолаш ва уларни амалиётга жорий этишга 
қулай ҳолга келтириш, яратилган инновацион таълим услубияти 
билан таълим олувчиларни қуроллантириш, таълим олувчиларда 
ўрганилаётган мавзунинг яратилиши ва уни ўрганиш босқичлари 
ҳамда ривожланиш даражалари ҳақидаги билим ва тасаввурларни 
шакллантириш ҳамда улар шахсининг маънавий-ахлоқий 
тамойиллари тўғрисида, уларнинг бўлажак мутахассисларни 
тайёрлашдаги аҳамияти тўғрисидаги билим, кўникма ва малака 
ҳамда тасаввурларни ҳосил қилишдан иборат. 

---

578 
КЎРСАТМА: 1. Тажриба-синов ишлари мақсадини белги-
лашда тажриба масаласининг аниқ ва тўғри қўйилиши, энг аввало, 
тадқиқот олиб боришнинг самарадорлигини қўлга киритишда 
ижобий таъсир кўрсатишини доимо эсда тутиш керак.
2. Тажриба масаласини аниқ қўйиш бу тадқиқот объектининг 
моделини (математик, физик, ташкилий-тузилмавий ва ҳ.к.)ни 
тузиш, у энг аввало, тажрибанинг тадқиқот ишчи фаразига асосан 
аниқ мақсад ва вазифани кўрсатишдир. Бунда тадқиқотчи 
тажрибаси, унинг илмий салоҳияти муҳим роль ўйнайди. 
3. Тажриба-синов ишлари одатда илмий ишланманинг 
объектга ўхшашлигини текшириш ва шу жараённи опти-
маллаштириш учун ўтказилади. 
927- САВОЛ: 
ТАЖРИБА-СИНОВ ИШЛАРИНИНГ ВАЗИ-
ФАЛАРИ НИМАЛАРДАН ИБОРАТ БЎ-
ЛИШИ МУМКИН? 
ЖАВОБ: Тажриба-синов ишларининг вазифаси тадқиқот 
илмий назарий асосларининг амалий аҳамиятининг қай дара-
жадалигини баҳолашдан иборатдир. Бунда тадқиқотнинг илмий-
назарий асосларини эътиборга олиб, таълим технологияларини 
яратишда қуйидагиларга эътибор бериш керак: 

режалаштирилган 
таълим 
технологиясига 
ижтимоий-
педагогик асослар нималардан иборат эканлигини асослаш; 

таълим технологиясининг жараённи босқичма-босқич амалга 
ошириладиган иерархик қатъий кетма-кетлиги мавжудлиги, улар-
нинг функционал тузилмаси нималардан иборат эканлигини 
белгилаш; 

бу технологиянинг бугунги кун талаби ва жаҳон таълими 
талабларига мос келишлигини ўрганиб чиқиш; 

агар қаралаётган таълим технологияси яхлит тизим сифатида 
қаралса, у ҳолда унинг тузилмасини ташкилий-функционал қисм-
тизимлар (элементлар) бўйича ифодалаш мумкинлигини ўрганиш; 

таълим технологиясининг мақсадини ўрганилаётган ўқув 
предметининг (муайян тарбия жараёнининг) мақсадлари билан мос 
келтириш ва шу кабилар. 

---

579 
КЎРСАТМА: 1. Ҳар қандай муаммони ҳал қилишда унинг 
мақсадини, вазифаларини ва методологик асосларини таҳлилий 
тарзда аниқлаб, шу асосда илмий тадқиқот иши режасини 
алгоритмик тизим сифатида ифодалаб олиш керак.
2. Илмий тадқиқот ишида тадқиқот вазифаларини, ишчи 
фараз, илмий янгилиги ва ҳимояга олиб чиқиладиган ҳолатлар 
ўзаро уйғун ҳолатда ифодаланмоғи лозим, акс ҳолда яхлит илмий 
тадқиқот иши келиб чиқмайди.