Илмий тадқиқот асослари: 1000 саволга 1000 жавоб тошкент–2019

3 - САВОЛ: 
АЛГОРИТМ ҚАНДАЙ ТУШУНЧА ВА 
УНИНГ АМАЛ ҚИЛИНИШИ ҚАНДАЙ 
ЖАРАЁН? 
ЖАВОБ: Алгоритм (Алгорифм) – бирор операциялар 
(амаллар) системасини маълум тартибда бажариш ҳақидаги аниқ 
қоида бўлиб, маълум синфга тегишли мисол ва масалаларни 
ечишга имкон берувчи қатъий кетма-кетлик. 
Алгоритм даставвал берилган материаллар ёрдами билан 
чекли сондаги қадамлар (амаллар) орқали изланаётган натижага 
олиб келади. Бунда берилган маълумотлар маълум чегара ичида 
ўзгаради. 
Алгоритм – педагогик технология таркибий бўлаклари 
(модуллар)ни ўзаро кетма-кетлик жойлашувининг ҳамда 
педагогик технология жараёнларини амалга оширишнинг қатъий 
кетма-кетлигининг белгиланган қоидаси. 
Белгиланган қонун - қоидаларини бажариш (алгоритмни 
амалга ошириш)да ҳеч қандай ихтиёрийликка йўл қўйилмаслик 

---

14 
керак ва ундан мазкур йўналишдагилар фойдалана олишлари 
керак. 
Алгоритмларнинг бажарилиш жараёнини маълум бир 
босқичдан (узлуксиз таълим тизимида) кейин бошқа босқичига 
айрим кўрсатмалар бериш йўли билан ўтиш мумкин. 
Алгоритмнинг қўлланилиш соҳаси деб, алгоритм натижавий 
бўлган бошланғич маълумотларнинг энг катта соҳасига айтилади. 
Бошқача айтганда, агар масала шартлари қўлланилиш соҳасидан 
олинган бўлса, у ҳолда алгоритм бу шартларни ишлайди ва тўхташ 
рўй беради, агарда шартлар бу соҳадан олинмаган бўлса, унда ҳеч 
қачон тўхташ рўй бермайди ёки тўхташ рўй берса ҳам натижа 
ҳисобга олинмайди. 
КЎРСАТМА: Алгоритм терминидан илмий тадқиқот ишини 
олиб бориш жараёнидаги воқеа ва ҳодиса (манба)ларда жараёнлар 
кечишининг қатъий кетма-кетлигига эътиборни кучли қаратиш 
керак, чунки унинг ёрдамида маълум бир турга оид ҳамма 
масалаларни ечишда ишлатиладиган амаллар тизимининг муайян 
тартибда бажарилиши ҳақидаги аниқ қоидалар яратилган. Бу 
айниқса, таълим-тарбия жараёнидаги қатъий тартибни ўрнатишга 
имкон беради. Шунингдек, бир хил типдаги масалаларни 
(муаммоларни) оммавий ҳал қилишга имконият яратади. Бу эса 
оммавий ҳал қилинадиган муаммоларни ва улар тўғрисидаги 
билимларни янада мустаҳкамлашга дидактик асос бўлади.