Илмий муҳаррир: медицина фанлари доктори, профессор Н

Ko`p qavatli yassi muguzlanuvchi epiteliy. Bu epiteliy terining epidermis qavatini tashkil 

qiladi. U bir necha qavat joylashgan hujayralardan tuzilgan. Morfofunksional xususiyatlariga qarab 5 

ta  qavat  tafovut  qilinadi:  bazal  qavat,  tikanaksimon  hujayralar  qavati,  donador,  yaltiroq  va  muguz 

qavatlar (54-rasm). 

---

 

77 

Bazal  va  tikanaksimon  hujayralar  qavati  ko`p  qavatli  yassi  muguzlanmaydigan  epiteliydagi 

birinchi va ikkinchi qavatlarning tuzilishiga o`xshaydi. 

Donador  qavat  sitoplazmasi  keratogialin  donachalarini  tutuvchi  yassi  hujayralardan  tashkil 

topgan. Keratogialin fibrillyar oqsil bo`lib, u keyinchalik keratinga aylansa kerak. 

Yaltiroq qavat asosan kaft va tovon terisida uchraydi. Bu qavat yadro tutmagan, sitoplazmasi 

oqsil  modda  -  eleidin  bilan  to`lgan  3-4  qavat  yassi  h  u  j  a  y  r  a  l  a  r  d  a  n  iborat.  Eleidin  yaxshi 

bo`yalmaydi, lekin kuchli nur sindirish xususiyatiga ega. Shuning uchun hujayralar chegarasi anits 

bilinmaydi va bu qavat preparatda rangsiz yaltiroq tasma holida ko`rinadi. Yaltiroq qavat hujayralari 

muguz tangachalar hosil bo`lishidagi bir holatdir. 

Muguz  qavat  yassi  muguz  tangachalardan  iborat.  Ularning  tarkibida  havo  pufakchalari  va 

muguz  modda-keratin  bo`ladi.  Hujayralarning  muguz  tangachalariga  aylanishi  ularning  nobud 

bo`lishi  bilan  boradi.  Yadro  va  sitoplazma  organellalari  parchalanadi,  yaltiroq  qavat  bor  joyda 

eleidindan,  boshqa  qismlarda  esa  tonofibrilla  materialidan  keratin  hosil  bo`ladi.  Yassi  muguz 

tangachalar  doimo  tushib,  uning  o`rniga  pastki  qavatdagi  hujayralar  siljib  keladi.  Buning  hisobiga 

epiteliy  doimo  tiklanib  turadi.  Bazal  va  tikanaksimon  hujayralar  bo`linib,  ko`payib 

differentsiallashadi hamda muguzlanish protsessiga uchraydi va tushib ketadi, uning o`rnini boshqa 

hujayralar to`ldiradi. Bu jarayon fiziologik regeneratsiya deyiladi.