Илмий муҳаррир: медицина фанлари доктори, профессор Н

Taraqqiyoti.   Limfa tugunlari  yaxshigina rivojlangan limfa tomirlari  yo’llarida paydo bo’la 

boshlaydi.  Dastlabki  limfa  tugunlari  homila  taraqqiyotining  uchinchi  oyida  paydo  bo’ladi.  Limfa 

tugunlarini  ularning  shakllanish  xususiyatiga 

ko’ra  2  gruppaga  bo`lish  mumkin:  1)  birinchi 

---

 

233 

gruppa limfa qopchalari asosida taraqqiy qiladi: 2) ikkinchi gruppa periferik limfa tomirlari chigallari 

o’rnida  rivojlanadi.  Har  ikkala  holatda  ham  limfa  tugunlarining  taraqqiyoti  bir  xilda  ko’payuvchi 

mezenxima hujayralari to’plamlaridan boshlanadi. Limfa tomirlari bo’lajak limfa tugunining negizini 

tashkil etadi. Tugun kurtagining atrofida joylashgan mezenxima hujayralaridan tugunni o’rab turuvchi 

kapsula  va  uning  ichkariga  kiruvchi  to’sinlari  hosil  bo’ladi.  Kurtakning  chekkalarida  mezenxima 

hujayralari  birlashib  qirg’oq  sinusini  hosil  qiladi.  Qirg’oq  sinusidan  ichkariga  qarab  yo’nalgan  va 

o’zaro birlashuvchi oraliq sinuslar hosil bo’ladi. Shu vaqtning o’zida tugun kurtagining mezenxima 

hujayralari retikulyar hujayralarga aylanadi. 

 

            

 

 

 

 

 

 

 

 

142- rasm. Limfa tuguni (sxema). 

 

1 – kapsula; 2 – trabekula; 3 – limfoid   follikul;  4  – 

mag’iz tasmalar; 5 –  kapsula   osti  sinusi;  6  –  oraliq 

sinus; 7 – markaziy  

sinus; 8 – qon tomirlar. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Retikulyar hujayralar retikulin tolalar bilan birgalikda bo’lg’usi limfa tugunining to’rsimon tuzilishiga 

ega bo’lgan asosini yoki stromasini tashkil etadi. To’rsimon stromaning bo’shliqlari to’rtinchi oydan 

limfotsitlar  bilan  to’la  boshlaydi.  B-limfotsitlar  dastlab  tugunning  markazida  (bo’lg’usi  mag’iz 

moddasida), so’ngra esa chekka qismida (bo’lg’usi po’stloq moddasida) paydo bo’ladi. T- limfotsitlar 

esa  po’stloq  va  mag’iz  moddalar  orasidagi  chegara  zonada  joylashadi.  Bu  davrga  kelib  tugun 

kurtagida  mikromuhit  yaratuvchi  makrofaglar,  interdigitirlovchi  va  dendritli  hujayralar  ham  hosil 

bo’ladi.  Embrion  taraqqiyotining  oltinchi  oyiga  kelib  limfa  tugunlari  qon  yaratuvchi  va  immun-

himoya a’zolari sifatida shakllanadi.