Илмий муҳаррир: медицина фанлари доктори, профессор Н

Bazofil leykotsitlar yoki bazofillar (granulocyti basophilici).
Ular neytrofil va 
eozinofillarga nisbatan maydaroq bo`lib, o`rtacha diametrlari qonda 7-8 mkm, qon surtmalarida 
esa 10-12 mkm ga teng. Bazofillar, leykotsitlar ichida eng kam sonli hujayralar bo`lib, fiziologik 
sharoitlarda ular leykotsitlar umumiy miqdorining 0,5-1 % ini tashkil etadi. Bazofil leykotsitlar 
yadrosi ko`pincha 2 segmentdan iborat bo`lib, hujayra organellalarining tuzilishi jihatidan 
neytrofil va eozinofillardan deyarli farq qilmaydi. Bazofillar sitoplazmasidagi maxsus 
donachalarning tuzilishi va bo`yalishi ularni boshqa donador leykotsitlardan ajratishga imkon 
beradi. Bazofil donachalari Romanovskiy usuli bilan bo`yalganda o`zlariga ishqoriy bo`yoqlarni 
yaxshi qabul qilib, har xil, ya’ni pushti binafshadan tortib qora ranggacha bo`yaladi. Bazofil 
donachalarining bu xususiyati, ya’ni bo`yoq rangiga xos bo`lmagan tusni olishi 
metaxromaziya 
deb nomlanadi va donachalar tarkibidagi maxsus glikozaminoglikan - geparin bilan bog`liq. 
Elektron mikroskop ostida ko`rilganda bazofil donachalarining bir xil tuzilishga ega 
emasligi aniqlangan. Donachalar ancha yirik (diametrlari 0,4-1,2 mkm) bo`lib, yumaloq yoki 
oval shaklga egadir. Ularning mag`zida bir-biriga parallel yo`nalgan ko`p sonli tuzilmalar 
ko`rinadi. Donachalarning ximiyaviy tarkibi ancha murakkab bo`lib, ularda geparin, gistamin va 
serotonin (5-oksitriptamin) borligi aniqlangan. Bazofillar tarkibida qondagi barcha gistaminning 
yarmi mujassamlashgandir. Ular geparinga ham boy. Bazofillar tarkibida glikogen, kislotali 
fosfataza va peroksidaza ham uchraydi. Bulardam tashqari, donachalarda maxsus 
gistidindekarboksilaza fermenti bo`lib, u gistidindan gistamin sintezlanishini ta’minlaydi. 
Shunday qilib, ximiyaviy tarkibi bo`yicha bazofil leykotsitlar biriktiruvchi to`qimaning semiz 
hujayralari yoki to`qima bazofillariga juda ham yaqin turadi. Uz tarkibida ko`p miqdorda geparin 
va gistamin saqlovchi bu hujayralar allergik reaksiyalarda va immunitet protsesslarida faol 
ishtirok etadk. Ular organizmda allergenlarning maxsus IgE antitelolar bilan hosil qilgan 
kompleksiga javoban o`z donachalarini chiqaradi (degranulyatsiya). Natijada, ajralib chiqqan 
gistamin va boshqa biologik aktiv mediatorlar to`qimalar ichki muhitining o`zgarishiga va 
allergiya paydo bo`lishiga olib keladi. Bazofillarning hayotiy sikli 10-12 sutkadan iborat bo`lib, 
eozinofillardan deyarli farq qilmaydi.