Ilm ziyo zakovat

Inflyatsiyaning oqibatlari
.
Inflyatsiyaning iqtisodiy va ijtimoiy oqibatlari 
juda 
murakkab 
va 
xilma-xildir. 
Inflyatsiyaning 
birinchi 
qurbonlari 
iste’molchilar bo‛lib, ularning turmush darajasi pasayadi. Bu turli shakllarda 
bo‛ladi. 
1. Ulardan biri bu shaxsiy jamg‛armalarning haqiqiy qiymatining pasayishi.
Agar odamlar o‛zlarining jamg‛armalarini naqd pulda ushlab tursalar, har safar 
narxlar ko‛tarilganda ularning sotib olish qobiliyati pasayadi. Aktsiyadorlar
inflyatsiyaga kamroq zarar ko‛radilar. Eng kam zarar, o‛z mablag‛larini 
ko‛chmas mulk va moddiy boyliklarga qo‛yishga muvaffaq bo‛lganlar 
tomonidan ko‛radilar. Kredit beradigan kredit tashkilotlari ham zarar ko‛radi. 
2. Inflyatsiya sharoitida aholining real daromadlari pasayadi, ya’ni
inflyatsiya aholi farovonligiga birdaniga ikki yo‛nalishda salbiy ta’sir 
ko‛rsatadi: joriy iste’mol va jamg‛arma orqali. 
Inflyatsion 
soliqqa 
tortish 
samarasining 
ta’siri 
hayot 
sifatining 
yomonlashishiga yordam beradi. U faqat progressiv soliqlar mavjud bo‛lgan 
joyda o‛zini namoyon qiladi. Agar ochiq inflyatsiya bo‛lsa, tartibga solinadigan 
pul kompensatsiyasini oladigan soliq to‛lovchi ortib borayotgan nominal 
daromad egasiga aylanadi. Ammo bu uni soliq to‛lovchilarning bir guruhidan 
ikkinchisiga ko‛chiradi, u o‛z daromadining katta qismini davlatga beradi va 
soliqlardan keyin qolgan summa, uning sotib olish qobiliyatiga ko‛ra, 
inflyatsiya boshlangunga qadar past bo‛ladi. 
3. Inflyatsiyaning ajralmas hamrohi bu aholining tez ijtimoiy tabaqalanishi, 
mulkiy tengsizlikni kuchayishi. Inflyatsiyaga qarshi choralar yordamida 
davlatning tengsizlikni kamaytirishga urinishi yangi adolatsizliklarga olib 
keladi. Bunday to‛lovlar odatda tanlab olinadi va asosan kambag‛allarga 
mo‛ljallangan bo‛lib, natijada aholining eng katta va faol qismi - o‛rta sinf zarar 
ko‛radi, ularning manfaatlari buzilishi xavfsiz emas. 
4. Inflyatsiya nafaqat odamlarning farovonligiga, balki ishlab chiqarishga 
ham salbiy ta’sir qiladi. Tovar tanqisligi bizni iste’mol tovarlarini normal 
taqsimlanishiga majbur qiladi. Bunday me’yorlarni mehnat samaradorligi bilan 
bog‛lash mumkin emas va bu iqtisodiy manfaatlarni, keyin iqtisodiy 
samaradorlikni yo‛q qiladi. 
5. Inflyatsiya oqibatlariga narxlar tizimi buzilganligi kiradi. Ular real 
bo‛lmagan darajada ko‛tarilib, kapital qo‛yilmalar haqida noto‛g‛ri ma’lumot 
bera boshlaydi. Shuning uchun tarmoq va mintaqaviy nomutanosibliklarning 

---

158 
muqarrardir. 
6. Yuqorida inflyatsiya davrida narxlar nominal daromadlarga qaraganda 
tezroq ko‛tarilishi aytilgan edi. Agar siz bunga tadbirkorlarning ko‛zi bilan 
qarasangiz, ular uchun qo‛shimcha ishchi kuchi, xom ashyo sotib olish va yangi 
uskunalar olish foydasiz bo‛lib qoladi. Natijada, ITPni oldini oladi. 
7. Shuni ham hisobga olaylikki, ochiq inflyatsiya sharoitida inflyatsion 
soliqqa tortish, bu biznesni rivojlantirishga sarmoya kiritishi mumkin bo‛lgan 
foydaning bir qismini olib qo‛yadi, samaradorlikni oshirishga xalaqit beradi. 
8. Nihoyat, faol inflyatsiya davrida, iqtisodiy rivojlanishning umuman 
sekinlashishi kuzatilmoqda: narxlar va xarajatlarning harakatini taxmin qilish 
deyarli mumkin emasligi sababli, tadbirkorlar uzoq muddatli qoplash davri 
bilan katta kapital xarajatlaridan voz kechishni afzal ko‛rishadi.