Ilm sahroda do’st, hayot yo’llarida tayanch, yolg’izlik

K
H
B
B
B


 
bu erda 
B
– omonatning o’rtacha razmeri, 
H
B
– davr boshidagi omonat miqdori, 
K
B
– davr oxiridagi omonat miqdori. 
Agarda omonatlar miqdori bir necha paytga berilsa va sanalar orasidagi vaqt teng 
bo’lsa, omonatning o’rtacha razmeri o’rtacha xronologik formula bilan xisoblanadi: 
1
2
1
...
2
1
2
1
.





п
В
В
В
B
п
хрон
 
Misol. 
Xalq  bankining  Navoiy  filialida  omonatlar  qoldig’i:  1  yanvarda  56 
mln.so’m; 1 fevralda – 60; 1 martda – 66; 1 aprelda – 70. Birinchi chorak uchun o’rtacha 
kredit qoldig’i teng: 

---

 
136 
сўм
млн
R
.
63
3
189
1
4
70
2
1
66
60
56
2
1







 
Ushbu  natijani  (63  mln.so’m)  oylik  o’rtachalar  asosida  ham  olish  mumkin. 
Masalan, 
млн.сўм
58
2
:
60)
(56
R
янв



;  
63
R
фев

;  
68
R
март

. Bu erdan 
сўм
млн
R
чорак
.
63
3
189
3
68
63
58





 
Bir  qancha  sanalarga  qoldiqlar  summasi  ma’lum  bo’lsa  va  sanalar  orasidagi  vaqt 
teng bo’lmasa, o’rtacha omonat summasi o’rtacha arifmetik formula bilan hisoblanadi: 



t
t
R
R
 
Misol.
 Joriy yilning 1 yanvariga omonat qoldig’i 120 mlrd.so’mni tashkil qildi, 1 
martda – 130; 1 avgustda – 95; 1 yanvar kelgusi yilda – 135 mlrd.so’m. 
Yillik o’rtacha omonat qoldig’i teng: 












сўм
млн
R
.
625
,
115
12
5
,
1387
5
5
2
5
2
:
135
95
5
2
:
95
130
2
2
:
130
120













 
Aholi omonatlarini sifat jixatidan xarakterlash uchun statistikada bir omonatchiga 
va  omonatga,  jon  boshiga,  bitta  oilaga,  bitta  omonat  muassasasiga,  bitta  bankka, 
mintaqaga,  tumanga,  viloyatga,  o’lkaga  to’g’ri  keladigan  omonatning  o’rtacha  razmeri 
hisoblanadi. 
Ushbu  paragrafda  faqat  omonatning  o’rtacha  razmeri  tahlil  qilinadi.  Qolgan 
ko’rsatkichlarni hisoblash va tahlil qilishni o’quvchi mustaqil bajaradi degan umiddamiz.  
Omonatning  o’rtacha  razmeri  omonat  summasini  uning  soniga  nisbati  bilan 
aniqlanadi.  Uning  dinamikasiga  omonatning  turlari  bo’yicha  o’rtacha  omonat 
razmerining  o’zgarish  va  omonat  tarkibining  o’zgarishi  ta’sir  qiladi.  Ushbu  faktorlar 
ta’siri  o’zgaruvchan,  o’zgarmas  tarkibli  va  tarkibiy  siljish  indekslari  yordamida 
o’rganamiz. 
O’zgaruvchan tarkibli indeks joriy davrdagi omonatning o’rtacha razmerini o’tgan 
davrga bo’lish bilan yoki quyidagi formula bilan hisoblanadi: 





0
0
0
1
1
1
: