―ilm-fan va ta‘limda innovatsion yondashuvlar, muammolar, taklif va yechimlar‖ mavzusidagi

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR 
1.
 mosteaco.ru
 
2.www.ZiyoNet.uz 
 
 

---

 ―ILM-FAN VA TA‘LIMDA INNOVATSION YONDASHUVLAR, MUAMMOLAR, TAKLIF VA YECHIMLAR‖ MAVZUSIDAGI
4-SONLI RESPUBLIKA ILMIY-ONLAYN KONFERENSIYASI
 
 
30 - SENTABR 2020 - YIL 
―UzACADEMIA‖ scientific-methodical journal
 
 
 
 
 
 
25 
www.academiascience.uz
―MENTAL ARIFMETIKA‖ O‘QUV MASHG‘ULOTLARIDA QO‘L 
BARMOQLARI BILAN HISOBLASH TEXNOLOGIYASI 
 
Kalekeeva Sarbinaz Turkmenbaevna 
Nukus shahar ―Barkamol avlod‖ bolalar maktabi
 ―Mental arifmetika‖ to‘garagi rahbari 
 
Annotasiya. Bu maqolada asosan, ―Mental arifmetika‖ o‘quv mashg‘ulotlarida 
abakus sshyotida yozilgan sonlarni, barmoqlar yordamida ifodalash texnologiyasi 
haqida batafsil aytib o‘tilgan. 
 
―Mental arifmetika‖ to‘garak mashg‘ulotlarida bolalar faqat abakus sshyoti 
yordamida tez hisoblashni o‘rganib qo‘ymasdan balki, barmoqlar bilan ham tez 
hisoblash texnikasini o‘rganadilar. 
Asosan, barmoqlar bilan hisoblash texnologiyalarini bolalarga birlik va o‘nlik 
sonlarni qo‘shish va ayirish amallarini abakus sshyoti yordamida hisoblashni 
o‘rgatgandan keyin o‘rgatilsa, bolalar bu texnologiyani oson o‘zlashtira oladi. 
Abakus taxtasi (1-rasm) orqali qo‘llarning joylashishini o‘rgatish mumkin.
1. Tashqi qoplama 
2. Pastki qator businkalari 
3. Qiymat chizg‘ichi 
4. Yuqori qator businklari 
5. O‘nlik sonlar ustuni 
6. Birlik sonlar ustuni 
1-rasm 
Birlik sonlarni yozishda o‘ng qo‘ldan foydalaniladi. Abakusda hisoblashni 
boshlashdan avval qiymatlar chizg‘ichiga businkalar pastdan va yo‘qoridan tegib 
turmaganligini tekshirib olish kerak. Bu holatda hisob nol bo‘ladi. Nol soni abakusda 
va qo‘lda quyidagicha ifodalanadi (2-rasm). 
2-rasm 
3-rasm 

---