Ilm-fan va ta’limda innovatsion yondashuvlar, muammolar, taklif va

“UzACADEMIA” scientific-methodical journal
 
 
 
 
65 
www.academiascience.uz
multfilmlar kitoblari va lug‗atlar, ensiklopediyalar va boshqa ma‘lumotnomalar kabi 
bolalar o‗qishi uchun mo‗ljallanmagan nobadiiy asarlardir‖. Biroq, boshqalar bolalar 
adabiyotiga komikslarini ham qo'shish kerakligini ta'kidlaydilar: "Bolalar adabiyoti 
fanlari komikslarning bolalar bilan bog'liq global hodisa sifatida ahamiyatiga 
qaramay, an'anaviy tarzda komikslarga mos va yuzaki munosabatda bo'lgan" Xalqaro 
bolalar adabiyoti ensiklopediyasida qayd etilishicha, ―janr chegaralari... sobit emas, 
balki xiralashgandir‖.
6
Ba‘zan berilgan asarni kattalar yoki bolalar adabiyoti deb 
tasniflash to‗g‗risida bir to‘xtamga kelib bo‗lmaydi. Masalan, J. K. Roulingning‖ 
Garri Potter‖ asari bolalar uchun yozilgan va sotilgan, ammo u kattalar orasida ham 
mashhur.
Zamonaviy bolalar adabiyoti ikki xil tarzda tasniflanadi: janr yoki o'quvchining 
yoshiga mo'ljallangan . Kattaroq bolalar uchun kitoblar tobora murakkab til, oddiy 
nashr va kamroq (agar mavjud bo'lsa) rasmlardan foydalanadi. Yosh oralig'iga ega 
toifalar quyidagilar: 
• 0–8 yoshdagi bolalar uchun rasmli kitoblar 
• 5–7 yoshli bolalar uchun moʻljallangan kitoblar ko'pincha bolalarga o'qish 
ko'nikmalarini rivojlantirish va mustaqil kitobxon bo'lishga o'tishlariga yordam berish 
uchun mo'ljallangan 
• 7–12 yoshdagi bolalar uchun mos bo'limli kitoblari 
7-9 yoshdagi bolalar uchun mos bo'lgan qisqa bo'limli kitoblar 
o 9-12 yoshdagi bolalar uchun mos bo'lgan kattaroq bo‘limli kitoblar 
• 12–18 yoshdagi bolalar uchun yoshlariga mos kattalar uchun badiiy 
adabiyotlar chop etiladi va tanlanadi. 
Bolalar adabiyotining rasmli kitoblar bilan keng bog‗lanishiga qaramay, og‗zaki 
rivoyatlar chop etilgunga qadar mavjud bo‗lib, ko‗plab bolalar ertaklarining ildizi 
qadimgi ertakchilarga borib taqaladi. Ko'pincha taniqli bolalar kitoblarining mazmuni 
va qahramonlari atrofida bahslar paydo bo'ladi.
7
Yillar davomida mashhur bo'lib 
qolgan taniqli klassik asarlar odatda zamonaviy madaniyat qadriyatlari o'zgarganligi 
sababli tanqidchilar va kitobxonlar tomonidan tanqid qilinadi. Bolalar adabiyotini 
tanqidiy tahlil qilish bolalar adabiyoti jurnallari, shuningdek, psixoanalitiklar, olimlar 
va Piter Xant kabi turli adabiyotshunoslar tomonidan nashr etilgan insholar 
to'plamlari orqali keng tarqalgan.Bruno Bettelxaym "Sehrgarlikdan foydalanish" 
asarida ertaklarning rivojlanayotgan bolaga ta'sirini o'rganish uchun psixoanalizdan 
foydalanadi. Bettelxaymning ta'kidlashicha, bolaning ongiga hikoya ortidagi g'oyalar 
ta'sir qiladi, bu ularning idrokini shakllantiradi va rivojlanishini boshqaradi. Xuddi 
6
Hatfield, C. "Abstract":, "Comic Art, Children's Literature, and the New Comic Studies." 
The Lion and the Unicorn
, 
vol. 30 no. 3, 2006, pp. 360
–382. Project MUSE, doi:10.1353/uni.2006.0031 
7
Arteaga, Juan; Champion, John (2011-12-19). 
"The 6 Most Secretly Racist Classic Children's 
Books". CRACKED. Retrieved 8 December 2015.

---

“ILM-FAN VA TA’LIMDA INNOVATSION YONDASHUVLAR, MUAMMOLAR, TAKLIF VA 
YECHIMLAR” MAVZUSIDAGI 2
4
-SONLI RESPUBLIKA ILMIY-ONLAYN KONFERENSIYASI