Ilm fan va tabiat markazi

Ilm fan va tabiat markazi
-atrofga teran boquvchi shaxsni tarbiyalaydi.
Maktabgacha ta’lim tashkilotida rivojlantiruvchi muhitni tashkil etishda bolalarning o’ziga xos belgilariga e’tibor qaratish lozim. Guruhdagi rivojlantiruvchi muhitning mazmuni madaniy-tarixiy qadriyatar, milliy va mintaqaviy an’analar, tabiat, iqlimdan kelib chiquvchi xususiyatlarga mos bo’lishi, muhit mazmuni birlamchi dunyoqarash asoslarini shakllantirish, bolaning muvaffiqatli ijtimoiy moslashuviga yordam berishi lozim. Guruh xonasida rivojlantiruvchi muhitni tashkil qilishda tarbiyachi har bir bola shaxsiyatining asosiy xususiyatlarini shakllantirishga uning qobilyatlari va qiziqishlarini ochishga yordam beradigan barcha narsalarni e’tiborga olinishi kerak. Ayniqsa, kattaroq maktabgacha yoshdagi bolalarga xos bo’lgan o’z-o’zini tasdiqlash va kattalar tomonidan ularning qobiliyatlarini tan olish zarurligini, ularning mustaqilligi, tashabbuskorligi va ijodkorligini rivojlantirish uchun sharoit yaratish maqsadga muvofiqdir. Maktabgacha ta’lim tashkilotlarida tashkil etilgan “Ilk qadam” o’quv dasturi asosida har bir guruh xonasi bir necha markazlarga bo’linadi. Rivojlantiruvchi erkin faoliyat markazlari bolalarga o’zlarining shaxsiy ko’nikma va qiziqishlaridan kelib chiqqan holda ta’lim jarayonini mustaql individuallashtirish imkonini beradi. Har bir markaz boladagi qaysidir jarayonning rivojlanishi uchun xizmat qiladi.
Shulardan biri “Ilm-fan va tabiat” markazi haqida atroflicha to’ztalib o’tamiz. Ilm-fan va tabiat markazi maktabgacha yoshdagi bolalarning kognitiv faolligini rivojlantirishga bolalarning qiziqishlari, bilish motivlarini rivojlantirishga bolalarning qiziqishlari, bilish motivlarini rivojlantirishga to’liq yordam beradi. Tasavvur ijodkorlik atrofdagi dunyo obyektlari (shakl, rang, o’lcham, materiallar v boshqalar) xususiyatlari va munosabatlarini, atrofdagi narsalar to’g’risidagi g’oyalarni shakllantiradi. Agar tarbiyachi mahorat bilan ushbu markaz faoliyatini tashkil qilsa, bola o’zini qiziqtirgan bir qancha savollarga shu markazdagi faoliyat orqali javob topadi. Masalan: Kun va tunning almashinishi, eruvchan va erimaydigan narsalar haqida, kamalak qanday hosil bo’ladi va hokazo. Bunda oy va hafta mavzusi doirasida amaliy tajribalar orqali bolalarga tushunchalar berib boriladi va bolaning tadqiqotchilik qobiliyati rivojlantirilib, yangi bilim va ko’nikmalarni egallash uchun qiziqish uyg’otiladi. “Har bir bola tadqiqotchi” zamonaviy pedagogic texnalogiyasini amaliyotga tadbiq etish ham aynan shu markazda amalga oshiriladi. Bolaga mavjud bo’lmagan, hayoliy narsa va hodisalarni rivojlantirishga qaratilgan mavzularda kichik tadqiqot olib boriladi. Masalan; bola kosmik kemasi uchun yoki yana biror o’zini qiziqtirgan mavzuda loyiha (reja) ishlab chiqadi, qandaydir sehrli mashina yoki moslama yaratadi. Bularning barchasi faqat avvaliga verbal tarzda yaratilishi mumkin, ya’ni bolaning fikri inobatga olinib, u tarbiyachi yok iota-ona tomonidan g’oyaga aylanishiga imkoniyat va sharoit yaratadi. Keyinchalik bolaning hayoloti moddiylashib u predmetlarda o’z aksini topadi, texnik rasmda yoki qog’oz, karton qutilarda, oziq-ovqat va kosmetika uchun qadoqlarda yopishtirilgan maketda aks ettirilishi mumkin. Buning uchun tarbiyachidan albatta chuqur bilim va mahorat talab etiladi. “Ilm-fan va tabiat markazi” ni tashkil qilish uchun uning kichik modeli tavsiya qilinadi.
Ilm-fan va tabiat markazidagi barcha materiallar xavfsizlik talablariga javob berishi, bolalar uchun qulay, hamma narsa estitik jihatdan yoqimli, qulay va xilma-xil bo’lishi maqsadga muvofiqdir. Ilm-fan va tabiat markazi nafaqat guruh uchun bezak, balki bolalarning o’z-o’zini rivojlantirish joyidir.
Ilm-fan va tabiat markazi faoliyati mazmuni jihatidan bir nechta kichik bloklardan tashkil topadi.

1.