Қилиниши натижасида ноқулай иқтисодий аҳволга тушиб қолиниши ёки инқирозгаюзтутилиши

жориййилнингякунийҳисоб-
китобибўйича)ёки
8710-
«Ҳисобот йилинингтақсимланмаган фойдаси» счёти (
олдинги йилдаги
фойдаҳисобидан)дебетива4910«Шубҳалиқарзларбўйичазаҳиралар»счёти
кредитидааксэттирилади.
Ушбумасаланикўрибчиқишдааудиторқуйидагиларнитекширишилозим:
шубҳалиқарзларбўйичазаҳираяратиш учунзарурҳужжатларнингмавжудлиги
(
корхона дебитор қарзларининг инвентаризация рўйхати, солиштириш

---

далолатномалари,тўловгалаёқатсизликҳақидамаълумотномаваб)
;шубҳали
деб тан олинган қарзларни ҳисобдан ўчиришнингтўғрилиги;ишлатилмаган
шубҳали қарзлар бўйича заҳира суммаларининг тегишли йил фойдасига
қўшилиши.
Айрим тармоқларнинг корхоналари Ўзбекистон Республикаси Молия
Вазирлигирухсатибилантаъмирлаш ишлариўтказиш учунмаблағларзаҳираси
яратадилар.Агар таъмирланадиган асосий воситалар ишлаб чиқариш учун
тайинланганвашужараёндаишлатиладиганбўлса,бузаҳирагақилинадиган
ажратмалар маҳсулот ишлаб чиқариш (
иш бажариш, хизмат кўрсатиш)
харажатларитаркибига«бошқахаражатлар»элементибўйичақўшилади.Заҳира
ҳажми таъмирлаш ишлари учун кутилаётган харажатлар қийматидан келиб
чиққанҳолдааниқланади.
Аудитор таъмирлаш ишлари учун заҳираларнингтўғри ташкил этилиши ва
ишлатилишини текшириши зарур.Бунда қуйидагилар текширилади:Заҳира
яратиш учунМолияВазирлигинингрухсатиборлиги;таъмирлаш ўтказиш учун
сметаватитулрўйхати;заҳираларданфойдаланишниҳисобдааксэттиришнинг
тўғрилиги;тўлалиги ва ўз вақтидалиги;фойдаланилмаган заҳира қолдиғи
қолганда«стороно»қилиш йўлибиланзаҳираларниёпиш;дебет2010,2310,2510
кредит 8910«Келгуси давр харажатлари ва тўловлар заҳираси» (
«Асосий
воситларни таъмирлашга доир келгусидаги харажатлар заҳираси» аналитик
счёти)
.
2.Даврсарфларинитекшириш.
Давр сарфларига киритиладиган харажатлар таркиби «Маҳсулотлар (
иш,
хизматлар)таннархигақўшиладиган,маҳсулотишлабчиқариш (
иш бажариш,
хизмат кўрсатиш) харажатларининг таркиби ва молиявий натижаларини
шакллантириштартибитўғрисидагиНизом»гамувофиқаниқланади.
Аудитор давр сарфларини ҳисобга олишни ва молиявий натижалар
тўғрисидаги ҳисоботни тузишнинг тўғрилигигни назорат қилиш мақсадида
қуйидагиларни текшириши лозим:давр сарфларини ҳисобга оладиган:9410-
«Сотиш харажатлари»,9420-«Маъмурийхаражатлар»,9430-
«Бошқаоперацион
харажатлар»,9440-
«Келгусида солиққа тортиладиган базадан чегириладиган
ҳисобот даври харажатлари» бўйича ўз вақтида,ишонарли ва тўлиқ акс
эттирилишинингтаъминланиши;маъмурий-
бошқарувходимларимеҳнатигаҳақ
тўлаш ва мукофотлаш ҳақидаги Низом,лавозим маошларинингбелгиланган
харажатларсметасигариояқилинишиустиданназоратнингтаъминланиши.
Қуйидагихаражатларнидаврсарфларигакиритишнингасосланганлигиваўз
вақтидалиги: реклама харажатлари (
нашриётда эълон қилиш, радиодан
эшиттириш вателевидениеорқаликўрсатиш,рекламамаҳсулотлариниишлаб
чиқиш ва чоп этиш,стендлар ва шитлар тайёрлаш,видео ва диафильмлар
намойишэтишвабошқалар)
;корхонанингЎзбекистонРеспубликасиҳудудидава
хориждаги ярмаркаларвакўргазмалардаиштирокэтишигадоирхаражатлар
(экспонатларнитайёрлаш ваетказиббериш,моделларвамакетлартайёрлаш,
адабиётлар ва техник ҳужжатларни нашр қилиш)
; маҳсулотлар (
ишлар,
хизматлар)
ниэкспортқилиш биланбоғлиқсарфлар;божхонатадбирлариучун