Inersiya momenti tenzor fizik kattalik boʻlib, oʻq atrofida aylanma harakatdagi inertlik oʻlchovidir. Jism massasining undagi taqsimoti bilan xarakterlanadi: inersiya momenti elementar massalarning asos koʻplik (nuqta, chiziq yoki tekislik) dan masofa kvadratiga koʻpaytmalari yigʻindisiga teng. Xalqaro birliklar tizimida oʻlchov birligi: kg·m² bilan be. Belgisi: I yoki J.
Aylanma harakatdagi jismning inersiya momentini dinamikaning ikkinchi qonuniga asosan topish mumkinmi?
Ha mumkin
Yuklarni krestovinadan olmay turib krestovinaning inersiya momentini qanday o’lchash mumkin ?
Shteyner teoremasi yordamida
Shteyner teoremasini taoriflang va uni tushuntirib bering.
Jismning massalar markazidan o`tmaydigan ixtiyoriy o`qa nisbatan inersiya momenti I shu o`qa paralel bo`lgan va jismning massa markazi orqali o`tuvchi o`qa nisbatan inersiya momenti I0 bilan jismning m massasining o`qlar orasidagi ℓ masofa kvadratiga ko`paytmasining yig`indisiga teng I=I0+mℓ2
L A B O R A T O R I YA I S H I № 9-10
Inersiya momenti deb nimaga aytiladi?
Inersiya momenti tenzor fizik kattalik boʻlib, oʻq atrofida aylanma harakatdagi inertlik oʻlchovidir. Jism massasining undagi taqsimoti bilan xarakterlanadi: inersiya momenti elementar massalarning asos koʻplik (nuqta, chiziq yoki tekislik) dan masofa kvadratiga koʻpaytmalari yigʻindisiga teng. Xalqaro birliklar tizimida oʻlchov birligi: kg·m² bilan be. Belgisi: I yoki J.
2. Burama tebranishni fizik mayatnik tebranishdan qanday farqi bor.
3. Trifilyar osgich qanday kuch tasirida tebranma harakat qiladi?
Trifilyar osgich R radiusli m massaga ega bo’lgan diskdan iborat. Bu disk birbiriga simmetrik joylashtirilgan iplar orqali radiusi r bo’lgan diskka osilgan Agar r radiusli disk biror a burchakka burilsa, ip egilib, pastki R radiusli disk biror h balandlikka ko’tariladi va tebranma harakatga keladi.
6.Atvud mashinasining tuzilishini so‘zlab bering Unda yukning tekis tekis tezlanuvchan va tekis sekinlanuvchan harakati qanday kuzatiladi
Agar yuk ustiga ogir yukchani yuk ustiga yengil yukchani qo’yib elektromagnit bilan ushlab turib keyin qoyib yuborilsa ta’sir etuvchi kuchlar o’zgarmas bo’lgani uchun Sistema tekis tezlanuvchan harakat qiladi tekis harakatni kuzatish uchunyukchalarni faqat yuk ustiga q’yish kerakshunda yukchalarni halqasimonplatforma ushlab qolib platformaga urilguncha Sistema tekis harakat qiladi
7. Atvud mashinasida tekis tezlanuvchan harakatning yo‘l qonuni qanday tekshiriladi?
E yukning ustiga m1 massali yukcha qo’yilib M elektromagnit zanjiri tok manbayiga ulanadi va C yukni pastga tushirib M magnitga tortiladi platforma yukning pastki qismidan biror masofasiga joylashtiriladi halqasimon platformani yukdan balandroqqa ornatiladi. Elektromagnit toki ochib sekundamer ishga tushadiC yuk D platformaga urilganda sekundomer to’xtatiladi tajriba 5 marta bajariladi D platforma 10 20 sm ga suriladi va platforma C yukning pastki qismigacha bolgan masofa o’lchanadi va bu 5 marta qaytariladi va o;rtacha vaqt hisoblanadi
8. Atvud mashinasida tekis tezlanuvchan harakatning tezlik qonuni qanday tekshiriladi?
1.c yukning yuqori yuzasidan biror masofada halqasimon P platforma joylashtiriladi undan pastda D platforma o’rnatiladi C yukga qo’shimcha yukcha qo’yiladi va tizim boshlang’ich holatga keltirilib elektromagnit toki ulanadi
2.tok o’chirilib sekundomer ishga tushiriladi Pplatforma qo’shimcha yukchani ushlab qolganda sekundomer to’xtatiladi C yo’lga ketgan vaqt 5 marta o’lchanadi
3. halqasimon platforma yukchani ushlab qolganda tizimning harakatbtezligi aniqlanadi uni aniqlash uchun platformalar orasidagi masofadan C yukning balandlidlgi ayrilib l yo’l topiladi va tekis harakat vaqti o’lchanadi D platformaga C yuk urilganda sekundomer to’xtatiladi va t’ vaqt hioblanadi C va l ning muayyan qiymatlati uchun t’ vaqt 5 marta o’lchanadi
9. Nyutonning ikkinchi qonunini Atvud mashinasi yordamida qanday tekshirish mumkin?
Atvud mashinasida qo’shimcha yukchani c yukdan c’ yukka olib qo’yib massasini o’zgartirmay harakatlanuvchi kuchni o’zgartirish mumkin dinamikaning asosiy qonunini tekshirishda 2 ta qo’shimcha yukcha kerak bo’ladi
C yukning pastki asosidan s1 masofada yaxlit platforma o’rnatiladi
O’ngdagi C yuk ustiga 2 ta m1 va m2 yuklar qo’yiladi va elektromagnitni tok manbaiga ulab tizimni boshlang’ich holatda ushlab turiladi
Elektromagnit tokdan uziladi va bir vaqtning ozida sekundomer ishga tushiriladi D platformaga C yuk urilganda sekundomer to’xtatiladi t vaqt 5 marta o’lchanadi
