Ilgarilama harakatlanayotgan noinertsial sanoq sistemasidagi inertsiya kuchi. Lorents almashinishlari Reja: Noinertsial sanoq sistemasi

Urganch xizmat ko’rsatish va servis tehnikumi 201-guruh oziq-ovqat yo’nalishi talabasi

Rajabboyeva O’g’iloyning fizika fanidan mustaqil ishi

Ilgarilama harakatlanayotgan noinertsial sanoq sistemasidagi inertsiya kuchi.Lorents almashinishlari
Reja:
1.Noinertsial sanoq sistemasi.

2.Inersiya kuchlarining xususiyatlari.

3.Lorents almashinishlari.


Ilgarilama harakatlanayotgan noinertsial sanoq sistemasidagi inertsiya kuchi
Tekis va to’g’ri chiziqli (ya’ni inertsiyasi bilan) harakatlanayotgan (yulduzga nisbatan) sanoq sistemasi inertsial sanoq sistemasi bo’ladi. Agar biron inertsial sanoq sistema boshqa shunday sistemaga nisbatan tezlanish bilan harakatlansa u holda bu sistema noinertsial sanoq sistema bo’ladi.

      Nyuton qonunlari faqat inertsial sanoq sistemalarida o’rinlidir.Noinertsial sistemalarda bu qonunlar o’rinli emas.Masalan, tekis va to’g’ri chiziqli harakat qilayotgan absolyut silliq vagonda m massali shar va bir kuzatuvchi turgan bo’lsin. Ikkinchi kuzatuvchi Yerda vagon o’tadigan joy yaqinida turibdi. Demak, ikkala kuzatuvchi ham inertsial sanoq sistemalari bilan boglangan. Endi Yerdagi kuzatuvchi oldidan o’tish paytida vagon tezlanish bilan m harakatlana boshlasa, u noinertsial sistema bo’lib qoladi. Bunda vagondagi shar vagon tezlanishiga teng tezlanish bilan qarama-qarshi tomonga harakatlanadi.

Inertsiya markazidan o’tgan o’qqa nisbatan aylanma harakat qila oladigan disk ustida m massali sharcha v tezlik bilan OA radius bo’ylab A nuqtaga tomon harakat qilsin. Diskni o’zgarmas burchak tezlik bilan harakatga keltirsak jism OA radius buylab emas, balki OB traektoriya buylab harakatlana boshlaydi. Chunki aylanayotgan diskning har bir nuqtasi bilan bog’liq sanoq sistemasi inertsial sistema bo’lib, bu nuqtalarning chiziqli tezliklari miqdor va yo’nalish jihatdan o’zgarib boradi. Bu o’zgarish nuqtalarning tezlanish bilan harakat qilayotganini bildiradi.

Bu noinertsial sanoq sistemasidagi dinamikani asosiy tenglamasidir.

Yoki      ma' = F + F_in + F_mki + F_kor      (2)

bu yerda

F_in = - ma_o' - noinertsial sanoq sistemasini ilgarilanma harakatiga asoslangan inertsiya kuchi;

F_mki = mω²r - markazdan kuchirma inertsiya kuchi,

F_kor = 2 mvω      

yoki     

F_kor = 2 m [v • ω ]     (3)

Koriolis kuchidir.