Ikkinchi laboratoriya mashg‘uloti

2.1–rasm. Tangens-3M - transformator moyining dielektrik isrofini o‘lchash qurilmasi
1 - COM-port “RS232”; 2 – SKK; 3 – o‘lchash kabeli; 4 – o‘lchash yacheykasini o‘rnatish uchun idish; 5 – ko‘chuvchi qopqog’i; 6 – termostat idishni qopqog’i; 7 – o‘lchash katagi; 8 – kontraktor; 9 - klaviatura

2.2-rasm. O‘lchash yacheykasi 1-o‘lchanadigan elektrod (ichki); 2-yuqori voltli elektrod (tashqi); 3-xavfsizlik elektrodi (o‘lchash chizmasining xulosasi); 4-izolyatsiya qiluvchi qistirma; 5-kontakt; 6-kontaktor; 7-siqish paykasi; 8-o‘lchash pallasida yuqori kuchlanish chiqishi; 9-keramik isitgich; 10-o‘lchash kabeli; 11-o‘lchash elektrodining kontaktlari; 12-payka Qurilmaning texnik shartlari
Isrof burchagi tg ni o‘lchash oralig'i	0,0001 ÷ 1,0 (0,01 ÷ 100 %)
tg mumkin bo‘lgan mutloq o‘lchov xatolarining chegarasi, %	(0,01 tg + 0,0002)
maydon kuchiga mos keladigan o‘lchov kamerasiga qo‘llaniladigan samarali kuchlanish 1 MV/m, V	2000  60
Ishlash kuchlanishini o‘lchash diapazoni, V	0 ÷ 2700
Ish kuchlanishini o‘lchashda ruxsat etilgan nisbiy asosiy xatoning chegarasi, %	1,0
Imkoniyatlarni o‘lchash diapazoni, pF	5 ÷ 50
Imkoniyatlarni o‘lchashda ruxsat etilgan nisbiy xatolik chegarasi,%	± (0,5 + tg)
Isitgichning ishlash diapazoni, °С	10 ÷ 100
Haroratni o‘lchash aniqligi, °С	± 1
90 darajagacha kalibrlash va isitishni o‘z ichiga olgan o‘lchov vaqti (10 darajadan keyin o‘lchovlar bilan), min.	30
Kalibrlash va 90 gradusgacha qizdirish (10 darajadan keyin o‘lchovlar bilan) va sovutish, shu jumladan o‘lchov vaqti, min.	80
Tangens-3M apparatining kafolat muddati, oy	12

Boshqaruv panelidagi tugmalarning funksiyalari:

• 
  “0” - “9” – vaqt, sana, moy namunasi raqami, yacheyka raqami va boshqalarni belgilashda raqamli qiymatlarni kiritish;
  
• 
  “” – yuqori registrga o‘tish;
  
• 
  “”, “”, “”, “” – kursor bilan boshqarish;
  
• 
  “MENYu” – menyu rejimlarini qiritish yozuvlarni tasdiqlash;
  
• 
  “STOP” – dusturni to‘xtatish, asosiy menyudan siqarish;
  
• 
  “PUSK 1” va “PUSK 2” – o‘lchov rejimini tanlash;
  
• 
  “C₀, tg ₀” – bo‘sh yacheykalar parametrlarini o‘lchash (kalibrlash).
  

Ish bajarish tartibi

1. 
   Qurilmani soz holatdaligini tekshiriladi va ishga tayyorlanadi.
   
2. 
   2.2-rasmdagi 4 idishni olib tozalanadi va belgilangan ya’ni 13 - 14 sm³ miqdorgacha sinalayotgan moy quyiladi, qopqoq yopilib, 12 payka bilan maxkamlanadi.
   
3. 
   Idishni 2.1-rasmdagi 4 ga joylanadi va avval 6, keyin 5 yopiladi.
   
4. 
   Qurilga yoqiladi.
   
5. 
   9 dagi “MENYu” tugmasi bosiladi, “”, “”, “”, “” ko‘rsatkichlar yordamida “ПРОБА МАСЛА” ga (moyni tekshirish) o‘tiladi va yana “MENYu” bosiladi.
   
6. 
   “START” tugmasini yana 2 marotaba bosiladi.
   
7. 
   2.1-rasmdagi 2 ya’ni boshqaruv panelida laboratoriya ish raqami va sanasini “0”, “1”, ..., “9” raqamlari orqali kiritiladi.
   
8. 
   Ishni davom ettirish uchun yana “START1” yoki “START2” tugmasini bosing.
   
9. 
   O‘rnatish isitgichni yoqmasdan yacheykadagi yuqori kuchlanishni qo‘llaniladi va xona xaroratida dastlabki o‘lchovlar amalga oshiriladi. Yuqori kuchlanish faqat o‘lchov paytida qo‘llaniladi.
   
10. 
    Yuqoridagi satrda termostatning ishlash rejimi, dielektrikning joriy harorati va keyingi qatorda o‘lchov amalga oshirilgan harorat ko‘rsatilgan.
    
11. 
    Uchinchi qatorda o‘lchangan tg qiymati ko‘rsatilgan. Pastki qatorda dielektrikning kirishuvchanligining qiymati qo‘rsatilgan, u dielektrik bilan yacheykaning sig’imi bo‘sh yacheykaning sig’imi C_x/C₀ ga nisbati, shuningdek operator tomonidan bo‘lgilangan namunaing raqamiga teng.
    
12. 
    Olingan natijalarni 2.1-jadvalga kiritiladi.
    
13. 
    Keyin yuqori kuchlanish qo‘llaniladi va isitgich yoqiladi. Dielektrikning ma’lum bir haroratiga yetgandan so‘ng “START1” yoki “START2” tugmasini 2 marta bosib, belgilangan xaroratga borganda “STOR” tugmasini bosib natijalar olinadi.
    
14. 
    Shu tariqa xaroratni 55⁰C gacha ko‘tarilib, ish jarayoni yuqorida ko‘rsatilgan tartib bo‘yicha amallar bajariladi va darcha natijalar 2.1-jadvalga kiritiladi.
    

2.1-jadval

№