Ikki taktli to‘g‘rilash sxemalari. Ikki taktli uch fazali ko‘priksimon to‘g‘rilagich sxemasi. Ikki taktli o‘zgartirgichlar

Ikki taktli to‘g‘rilash sxemalari.Ikki taktli uch fazali ko‘priksimon to‘g‘rilagich sxemasi. Ikki taktli o‘zgartirgichlar.
Ikki taktli to‘g‘rilash sxemalari
Ko‘priksimon to‘g‘rilash sxemasi
Sxemada bitta yarim davr mobaynida to‘g‘rilangan tok diod, yuklama, diod orqali transformatorning ikkilamchi chulg‘amiga oqib o‘tadi . Teskari qutbda tok diod, yuklama, diod orqali transformatorning ikkilamchi chulg‘amiga oqib o‘tadi. Ya’ni, tok yuklama va transformator ikkilamchi chulg‘ami orqali butun davr mobaynida oqib o‘tadi.
yuklamadan oqib o‘tadigan yuklama tokining o‘zgarmas tashkil etuvchisi ( = bo‘lganida) quyidagiga teng bo‘ladi:


1-rasm.Ko‘priksimon to‘g‘rilash sxemasi va
uning vaqt diagrammalari.
ya’ni, bir fazali bir taktli sxemadagidan 2 marta katta bo‘ladi.Transformatorning ikkilamchi chulg‘amidan tok butun davr mobaynida oqib o‘tadi, u holda uning ta’sir etuvchi qiymati quyidagicha aniqlanadi:

u holda, va toklarni taqqoslab, quyidagini olamiz:

Har bir yarim davrda ikkita diod ishlagani uchun har bir ketma-ket ulangan diodlardan oqib o‘tadigan tokning ta’sir etuvchi qiymati = /2 bo‘ladi. Bu sxema uchun m=2, = 2 bo‘ladi, diodlar ikkilamchi chulg‘amga parallel ulangani uchun yopiq diodlardagi teskari kuchlanish esa = = bo‘ladi.
Ikki taktli o‘zgartirgichlar
Eng sodda tuzilgan ikki taktli o‘zgartirgich sxemasida T1 kuch transformatorining ikki birlamchi chulg‘ami VT1 va VT2 tranzistorlari bazalari bilan ulangan, birlamchi ta’minot manbayi esa tranzistorlar emitterlari va T2 transformator birlamchi yarimchulg‘amlari o‘rta nuqtasi orasiga qo‘yilgan(2-rasm).

2-rasm. Mustaqil qo‘zg‘atishli ikki taktlio‘zgartirgichning prinsipial sxemasi.
Kuch tranzistorlari navbatma-navbat to‘yinadi. Buning uchun T1 qo‘zg‘atuvchi transformatorning ikkilamchi chulg‘amidan ularning bazalariga mos uzunlikdagi impulslar beriladi.T2 transformatorning ikkilamchi chulg‘amidan olinadigan chiqish kuchlanishi impulslarining uzunligi ochuvchi impulslar
uzunligidan tranzistorlar bazalaridagi asosiy bo‘lmagan tashuvchilarning zaryad so‘rish vaqti ga katta. Agar ochuvchi impulslar uzunligi T/2- ga teng deb olinsa, chiqishda meandr shaklidagi o‘zgaruvchan kuchlanish olinadi. Bunday shakldagi kuchlanish to‘g‘rilagichda filtrsiz o‘zgarmas kuchlanishga aylantiriladi.
Agar kuch tranzistorlarini nolli uzilishsiz to‘g‘ri burchakli kuchlanish impulslari bilan qo‘zg‘atilsa (3-rasm), u holda bazadagi asosiy bo‘lmagan tashuvchilarning zaryad so‘rish vaqtiga teng bo‘lgan vaqtda har ikkala tranzistor ochiq bo‘ladi, bu esa kuch transformatori birlamchi chulg‘amining qisqa vaqtli tutashuviga tengdir. Bunday har bir yarim davr oxiridagi qisqa vaqtli tutashuvlarning salbiy oqibatlarini bartaraf qilish uchun invertor sxemasiga qo‘shimcha elementlar kiritish lozim bo‘ladi.
Invertor aktiv-induktiv xarakterdagi yuklamada ishlaganida yuklama toki qutblarining o‘zgarishi momentlari chiqish kuchlanish qutblari o‘zgarishi momentlariga, shuningdek, kuch tranzistorlarini qayta ulanish momentlariga nisbatan kechga qoladi. Bu har bir yarim davrning boshlang‘ich qismida kuch

3-rasm. Mustaqil qo‘zg‘atishli ikki taktli o‘zgartirgichning vaqt diagrammalari.

tranzistori orqali teskari yo‘nalishda tok o‘tishiga, ya’ni teskari tokning vujudga kelishiga olib keladi.