Ijtimoiy xayot va din

Mavzuni mustahkamlash uchun savollar:
1. Xristianlik dini qachon va qayerda vujudga kelgan?
2. Xristianlikning asoschisi kim?
3. Xristianlik ta’limoti asoslari qaysi soborlarda qabul qilingan?
4. Xristianlikning bo`linib ketish sabablari nimada?
5. Indulgentsiya nima?
6. Xristianlikning muqaddas manbasi qanday nomlanadi?


Tayanch iboralar:
Iso Masih, cherkov, yepiskop, diakon, messiya, katolok, provaslav, protestant, indulgentsiya, inkivizitsiya, Lyiter, tezis, Bibliya, Matvey, Marko, Luka, Ioann


Adabiyotlar:
1. Injil. Stokgolm. 1992 yil.
2. Iz istorii drevnix kultov Sredney Azii Xristianstvo. T.1994 y.
3. X.Yo`ldoshxo`jayev, D. Raximjonov, N. Komilov. «Dishunoslik» T., 2000 yil
4. A.Mo`minov, X. Yo`ldoshxo`jayev, D. Raximjonov, M. Komilov, A. Abdusattor,
A. Oripov. «Dinshunoslik» T., 2004 y.
5. A.E.Abdusamedov. «Din tarixi» T. 2004 y.
6. I.Jabborov, S.Jabborov, Jahon dinlari T.2004 y.
11-Mavzu: Xristianlik oqimi va yo‘nalishlari
Reja:

1. 
   Xristianlikning ta’limoti, O’zbekistonga tarqalishi.
   
2. 
   Xristianlik yo’nalishlari (katolitsizm, provoslaviya, protestantizm), axloqiy hayotdagi o’rni.
   
3. 
   Xristianlik tarixida apostol Pavelning tutgan o’rni.
   

Xristianlikning ta’limoti, O’zbekistonga tarqalishi.
Xristianlik jahon dinlaridan biri bo’lib, eramiz 1-asrining 2-yarmida Rim imperiyasining sharqiy viloyatlarida ko’p xudolik dinlari o’rniga kullar va mazlum elatlarning dini sifatida yakka xudolik (monoteistik) tarzda shakllangan. Xristianlik Falastin va O’rta Yer dengizi yahudiylari dinlari doirasida vujudga kelgan; o’nlab yillardan keyin esa boshqa, asosan geografik jihatdan qaralganda Rim imperiyasi bilan bog’liq yoki uning siyosiy va madaniy ta’sirida bo’lgan xalqlar orasida tarqalgan. Yangi va eng yangi tarix davrlarida u mustamlakachilik siyosati va missionerlik natijasida Yevropadan tashqariga ham tarqalgan. Xristianlik Yevropa, Amerika, Avstraliya hamda qisman Afrika va Osiyo qit’alariga tarqalib dunyo xalqlarining teyarli uchdan birini (2 milliardini) tashkil etadi.
Xristianlik vujudga kelishini Bibliyaning xabar berishicha, Iisus Xristos faoliyati bilan bog’lab tushutiriladi.
Xristianlikning vujudga kelishida sharq dinlarining ham ta’siri bo’lgan. Jumladan, misrliklarning Osiris va Isida, eronliklarning Mitra, yahudiylikning Muso haqidagi rivoyatlari, oxirat to’g’risida xikoya kiluvchi har xil rivoyatlar ham xristianlik ta’limotiga kiritilgan.
Xristianlnkdagi odam-xudo to’g’risidagi tushunchani ishlab chiqishda yagona imperiyaga birlashgan Rim imperatorlarining yakka Xudolik to’g’risidagi ichki siyosati ham katta ta’sir ko’rsatgan. SHu maqsadda imperatorlarga va Rim shahri xudolariga sig’inish yuzaga kelgan.
Lekin shakllanayotgan xristian mafkurasi asosida birinchi galda iudaizm monoteizmining "Qadimgi axdnoma" kitobiga kirgan barcha "muqaddas g’oyalar", ya’ni Yerni Xudo yaratganligi, o’simlik va hayvonot dunssining vujudga kelishi, insonning yaratilishi, uning tili, axloqi, huquki, oxirat rohatlari haqidagi g’oyalar katga rol o’ynagan.
1947 yili O’lik dengiz qirg’og’idagi qumron yaqinida qadimgi qo’l yozmalar topilgan edi. Bular hukmron jamoaning diniy ta’limotlari - iudaizm va xristianlik o’rtasidagi oraliq butunni tashkil kilganligani ko’rsatmokda.
SHunday kilib, xristianlik Rim imperiyasida yashagan ko’pchilik elatlarning dinlari, rivoyatlari, urf-odatlari asosida tashkil topgan. Bu din dastlab qullar, ezilgan kambag’allarning talablarini, "xoloskorlik" g’oyalarini o’ziga singdirgan din sifatida vujudta kelgan. Keyinchalik uning ijtimoiy, diniy strukturasi o’zgarishi bilan hukmron tabaqalar qo’lida mazlum xalqlarni ekspluatatsiya qilishning g’oyaviy quroliga aylangan.
O’sha davrda jamiyatda yuzaga kelgan qukmron doiralar bilan mazlum xalklar o’rtasidagi ziddiyatni yumshatishga xizmat qilishi mumkin bo’lgan xristianlikdagi diniy g’oyalarni xisobga olgan imperator Konstantin 324 yili bu dinni davlat dini deb e’lon qilgan. 325 yilda uning ko’rsatmasi bilan Nikey saborida xristianlarning 1 - yig’ini bo’lib o’tgan. Unda yepiskoplar va ilohiyotchilar xristianlikning asosiy aqidalarini tasdiklab, cherkov tashkilotini takomillashgan holga keltirganlar.
SHundan buyon, davrlar o’tishi bilan xristianlik bugun Yevropa, SHimoliy va Janubiy Amerika, Afrika, Avstraliya qitьalariga yoyilgan. Keyinchalik Markaziy Osiyo respublikalari xududlariga ham qisman yetib kelgan jahon dinidir.