Ijtimoiy xayot va din

Cho`qintirish (krehenie – suvga botirish). Xristianlik ta'limotiga ko`ra, cho`qintirish orqali kishi dinga qabul qilinadi, ya'ni cherkov a'zosiga aylanadi.

Bu marosim insonni uch marotaba suvga botirish yoki boshidan suv quyish bilan birga, ruhoniy tomonidan maxsus so`zlarni aytish orqali amalga oshiriladi. Injilga ko`ra, cho`qintirish va Muqaddas ruhning kelishi osmondan tug‘ilishning maxsus shartlaridan biridir. Uning asosi sifatida Injildan misollar keltiriladi: “Iso javob berdi: “Senga to`g‘risini aytay, agar kim suvdan va Ruhdan tug‘ilmas ekan, Xudo saltanatiga kirmaydi” (Ioanndan, 3:5).

Suvga botirish marosimi birinchi bo`lib Ioann tomonidan amaliyotda qo`llangan. Shu kabi amaliyot Tavrotda aytib o`tilgan “prozema”, ya'ni “butparastlarni dinga kiritish marosimi”ga o`xshab ketadi. Unda erkaklar dinga kirishi uchun xatna qilinishi kerak bo`lsa, ayollar uchun esa faqat diniy ritualni bajarish marosimi shart qilingan.

Rojdestvo – Isoning tug‘ilishi munosabati bilan o`tkaziluvchi, xristianlik dinidagi eng muhim bayramlardan biridir. Katolik, protestant va pravoslav yo`nalishlariga ko`ra, yangi taqvim hisobi bo`yicha (Grigoryan yil hisobi bo`yicha) 25 dekabrda nishonlanadi. Rus pravoslav cherkovlarida esa, eski taqvim (Yulian) yil hisobi bo`yicha 7 yanvarda nishonlanadi.

Dastlabki davrda Rojdestvo va “Xudoning zohir bo`lishi” bayramlari bir-biriga mos kelgan. Bayram kunlarini tanlash cherkov an'analari bo`yicha “Ilohiy xushxabar” bayrami (Yulian yil hisobida 25 mart kuni) bilan aloqadorlik asosida va undan keyingi to`qqiz oy ichidan tanlab olingan. Malumki, yahudiylik bo`yicha “Xanukka”, rimliklar xisobida esa “Saturnali”, Rim imperiyasida Mitraning tug‘ilgan kuni nishonlanadi. Xristianlikkacha bo`lgan normalar Xaloskorning g‘orda tavallud topishi, uning bolaligi, o`zga narsalar bilan munosabati, Sulaymon haqidagi, Vifleem yulduzlari xaqidagi apokriflar hikoyalarida va xalq og‘zaki ijodida namoyon bo`ladi. Qadimgi davrga oid qabr toshlaridan birida shunga tegishli surat saqlanib qolgan.