Ijtimoiy va iqtisodiy rivojlanishini prognozlashtrishning mohiyati

Izlanuv prognozi izlanayotgan ob‘ektlarning kelajakdagi rivojlanish darajasiga asoslangan bo‘lib, bu darajalarni qo‘llash sharoitlaridan cheklashadi. Uning vazifasi o‘rganilayotgan ob‘ekt bor tendensiyalar saqlangan holda qanday rivojlanishini o‘rganishdir.
Normativ prognoz izlanuv prognozlaridan farqli o‘larok oldin qo‘yilgan maqsadlar bazasida ishlab chiqiladi. Uning vazifasi maqsad qilib olinayotgan obektning kelajakdagi holatini prognozlash yo‘li va erishish vaqtini aniqlashdir.
Izlanuv prognozi ob‘ektning oldingiga nisbatan kelajakdagi holatini aniqlashdan qaytayotgan bir vaqtda, normativ prognoz teskari tartibda amalga oshiriladi, ya‘ni kelajakdagi holatini qo‘yilgan maqsadining tendensiyalari va uni qo‘llash tartibida amalga oshiriladi.
Prognozlar turlanishi prognozlash yullari bilan uzviy bog‗lik. Bir - birini to‘ldiruvchi uch xil prognozlash usullari mavjud.
1.Ekspert usuli. Bu usul boshlangich axborotlarni yig‗ish (anketa, intervyu) va ularni tahlil kilishga asoslanadi. Shu bilan birga prognoz maqsadi ekspertlar tomonidan qilingan tahlilga asoslanadi.
2.Ekstropolyatsiya – bu, ob‘ektning bo‘lishi mumkin bo‘lgan rivojlanishini o‘rganish va uning kelajakdagi rivojlanish qonuniyligidir.
3.Modellash – bu, prognozlashtirilayotgan ob‘ekt tuzilishida kutilayotgan o‘zgarishlarning normativ modellaridagi izlanishdir.
Prognozlash amaliyotida sanab o‘tilgan prognozlarni ishlab chiqish yo‘llari birgalikda qo‘llaniladi.

Xulosa

Bu kursning vazifalari xalq xo‘jaligining rivojlanishi bo‘yicha hukumat qarorlaridan kelib chiqadi. Bu vazifalar hozirgi kunda iqtisodiy strategiya barcha strategiyalardek fundamental, uzoq muddatli, maqsadli masalalarni qo‘yishdan boshlanadi. Ular orasida eng yuqori maqsad - xalqning madaniy va moddiy yashash darajasini asta-sekinlik bilan ko‘tarishdir. Iqtisodiy strategiya qo‘yilgan maqsadga borish yo‘llari va aniq usullarini o‘z ichiga oladi. Bunda iqtisodiy prognozlash katta ahamiyatga ega.
Kursning maqsadi asosiy tamoyillarni va yo‘llarni o‘rganish asosida jamiyatda sodir bo‘layotgan ijtimoiy iqtisodiy jarayonlarga bog‗langan holda, bu tarmoq tajribasi va amaliyoti misolida prognozlashni amaliy o‘rganishdan iborat.