|
Person
Личность
Ijtimoiy
muhit ta’sirida
odamning shakllanishi
Inson
Person
Человек
jismoniy tanaga ega bo‘lgan individ,
jonli mavjudot, ya’ni odam, o‘z shaxsiga
ega, ijtimoiy faoliyat ko‘rsatadigan,
fikrlaydigan va o‘z fikrini nutq orqali
bayon qiladigan, ongga va tilga ega
bo‘lgan,
jismoniy
va
ma’naviy
qobiliyatlar sohibi - ijtimoiy zot
tushuniladi.
Glossariy
359
Antropotsentrizm
Antropotsentrizm
Антропоцентризм
(yunoncha-inson,-markaz), Bu
tasavvurga
ko‘ra, inson –
koinot markazi bo‘lib, u
olamdagi barcha voqea-hodisalar
o‘zgarishining
tub
maqsadidir
Antropogenez
Antropogenez
Антропогенез
{yunon. antropos va genesis — inson,
kelib chikish) insonning kelib chikish va
rivojlanish jarayoni
Qadriyat
Value
Значение
voqelikdagi
muayyan
xodisalarning
umumbashariy, umuminsoniy, ijtimoiy-
axloqiy,
madaniy-ma’naviy
axyamiyatini ko’rsatish
uchun
qo‘llanadigan falsafiy va aksiologik
tushuncha.
9-mavzu: Globallashuv va global muammolarning falsafiy jihatlari
Globallashuv
Globalization
Глобализация
jamiyat hayotining turli jabhalarida
butun Er sayyorasi uchun yagona
bo‘lgan
tuzilmalar,
aloqalar
va
munosabatlarning shakllanishi,
universallashuv jarayonidir
Bashorat
Prophecy
Прогноз
kelajak haqidagi, ya’ni hali amalda
mavjud bo‘lmagan, lekin rivojlanishning
kutilayotgan
rivojini
belgilovchi
ob’ektiv
va
sub’ektiv
omillar
ko‘rinishida hozirgi zamonda potensial
mavjud bo‘lgan hodisalar va jarayonlar
haqidagi bilim
Korrupsiya
Corruption
коррупция
lotin tilidagi “corruptio” so‘zidan
olingan bulib, mazmuni “buzish, sotib
olish” ma’nosini beradi va uning
grammatik bir ildizli ma’nosi yana
“korroziya” suzi ya’ni “chirish” yoki
“zanglash” degan mazmunni ham beradi.
Shundan kelib chiqib bu so‘zni ijtimoiy
ko‘rinishi hokimiyatni buzish, chiritish
orqali sotib olish” degan ma’noni beradi
Demografik
portlash
population
explosion
демографическ
ий взрыв
ijtimoiy-tarixiy tarakkiyotning qisqa bir
davrida,
muayyan
mintaqa
yoki
mamlakatda va shuningdek, butun er
yuzida tabiiy tug’ilish xisobiga aholi
miqdorining nihoyatda tez ko’payishini
anglatadi
Glossariy
360
Prognozlash
Forecasting
Прогнозирование
biror-bir
xodisaning
istiqbollarini
maxsus ilmiy tadqiq etish. O’z
predmetiga ko’ra tabiiy - ilmiy va
prognozlash jarayonini tafovutlash qabul
qilingan
10-mavzu. Mantiq ilmining predmeti, asosiy qonunlari. Tushuncha tafakkur shakli sifatida
Ayniyat qonuni
The principle
of equality
Принцип
равенства
ma’lum bir predmet yoki hodisa haqida
aytilgan ayni bir fikr, ayni bir muhokama
doirasida ayni bir vaqtda o‘z-o‘ziga
tengligini ifodalaydi
Predikat
Predikat
Предикат
hukmning
kesimi va
ikkinchi
tushunchasi
Sillogizm
Sillogism
Силлогизм
ikki yoki undan ortiq asoslardan yangi
xulosa chiqarish
Etarli asos
qonuni
Adequate
fundamental
law
Адекватный
фундаментальн
ый закон
fikrlashning isbotli, ishonarli bo‘lishini
talab etuvchi mantiqiy qonun
Logika
Logica
Логика
grekcha “logike” so‘zidan olingan bo‘lib
“so‘z”, “fikr”, “qonuniyat” ma’nolarini
anglatadi. Arabcha
“mantiq” so‘ziga mazmunan mos keladi
Norma
Norma
Норма
amalga oshirilish zarur bo‘lgan yoki
(me’yoriy qoida)
istisno qilinadigan
hatti-harakatlarni
bildiradi
11-Mavzu. Mulohaza. Xulosa chiqarish
Hukm
Judgment
вердикт
predmetga ma’lum bir xossaning,
munosabatning xosligi yoki xos
emasligini ifodalovchi tafakkur shakli
Hukmlarning
modalligi
-
-
hukmlarda predikatning sub’ektga
tegishli yoki tegishli emasligi haqidagi
fikr qat’iy, kuchli (zaruriy) yoki qat’iy
bo‘lmagan, kuchsiz (ehtimol) tasdiq
yoki inkor shaklda ifodalanuvchi fikr
Tushuncha
The concept
Концепция
buyumlarning
umumiy
va
muhim
belgilarni inson ongida yaxlit aks
ettiruvchi tafakkur shakli
Deduktiv xulosa
chiqarish
Deductive
conclusions
Дедуктивные
выводы
umumiy predmetlarning mohiyatini
o‘rganish orqali uning yakka, xususiy
jihati haqida xulosa chiqarish
Induktiv xulosa
chiqarish
Индуктивные
выводы
Inductive
conclusions
yakka, xususiy predmetlar mohiyatini
o‘rganish
orqali
umumiy
xulosa
chiqarish.
Glossariy
361
Nozidlik qonuni
Закон
Law
ayni bir predmet yoki hodisa haqida
aytilgan, ikki o‘zaro bir-birini istisno
qiluvchi (qarama-qarshi yoki zid) fikr bir
vaqtda va bir xil nisbatda birdaniga chin
bo‘lishi mumkin emasligini, hech
bo‘lmaganda ulardan biri albatta xato
bo‘lishini ifodalaydi
12-Mavzu. Argumentlash va bilimlar taraqqiyotining mantiqiy shakllari
Argumentlar
Variable
Переменные
tezisning chinligini asoslash uchun
keltirilgan hukmlar
Nazariya
Theory
Теория
ma’lum
predmet
sohasiga
oid
tushunchalar,
qonunlar,
gipotezalar,
g‘oyalarni sistemaga solib, u haqida
yaxlit tasavvur hosil qiladigan, yangi
fundamental umumlashmalar yaratishga
olib keladigan, shu sohadagi hodisalarni
tushuntirish, oldindan ko‘rish imkonini
beradigan ishonchli bilim.
Muammo
The problem
Проблема
javobi
bevosita
mavjud
bilimda
bo‘lmagan va echish usuli noma’lum
bo‘lgan savol
Gipoteza
Hypothesis
Гипотеза
o‘rganilayotgan hodisaning sabablari va
xususiyatlarini tushuntiradigan asosli
taxmin tarzidagi bilim shakli
Do'stlaringiz bilan baham: | 
