Ijtimoiy soha, iqtisod va huquq

Aloqa  uchun  asos. 

Aloqa,  aloqa  uchun  asos  va  aloqa  shart-sharoitlari  tushunchalarini  farqlash 

lozim.  Aloqa  yuzaga  kelishiga  imkoniyat  yaratuvchi  ayrim  xossa,  belgi  yoki  munosabat  aloqa 

uchun asos bo‘ladi. Asosning mavjudligi aloqa o‘rnatish uchun zarur, lekin etarli emas, chunki 

uning  o‘rnatilishi  doim  emas,  balki  muayyan  sharoitdagina  yuz  beradi.  SHart-sharoitlar  –  bu 

avvalo predmet mavjud  bo‘lgan  muhitdir. U aloqa o‘rnatish uchun qulay  yoki  noqulay  bo‘lishi 

mumkin. SHart-sharoitlar o‘z holicha aloqa o‘rnatish omili bo‘lishi mumkin emas, ular faqat aloqa 

yuzaga kelishiga ko‘maklashadi yoki monelik qiladi.  

Narsalar  o‘rtasida  aloqa  biron-bir  muayyan  asosga  ko‘ra  yuzaga  keladi.  Umumiy  asos  ayrim 

umumiy asosga ega bo‘lgan turli ob’ektlar o‘rtasida umumiy aloqa yo‘lini ham vujudga keltiradi. 

Masalan, muayyan manfaat guruhlari o‘z manfaatlarini himoya qilish uchun siyosiy guruhlarga 

birlashadilar, mamlakatdagi siyosiy muhitga kuchli ta’sir ko‘rsatadilar. Ammo boshqa, masalan, 

etnik,  diniy  va  boshqa  asoslarga  ko‘ra  ular  o‘zaro  bog‘liq  bo‘lmasligi  ham  mumkin.  SHunday 

qilib,  mazkur  misolda  aloqa  yo‘li  aloqa  yuzaga  kelishi  uchun  asos,  boshqa  belgilar  –  buning 

shartlaridir. O‘zaro aloqa umumiy xususiyat kasb etadi, u butun borliqqa xosdir. SHu sababli aloqa 

tushunchasi  dialektikada  eng  umumiy  tushunchalardan  biri  hisoblanadi.  Boshqa  barcha 

kategoriyalar o‘zaro aloqaning muayyan turlari bilan tavsiflanadi.  

Munosabat

. Aloqa tushunchasi o‘zaro aloqa, harakat, munosabat tushunchalari orqali yoritiladi. 

«Hozirgi zamon falsafa lug‘ati»da1 munosabat tushunchasi «narsalarning o‘zaro mavjudlik usuli, 

ularda yashirin xossalarning namoyon bo‘lish omili» sifatida ta’riflangan. Bu ta’rifda munosabatni 

tavsiflovchi  quyidagi  jihatlar  farqlanadi:  birinchidan,  narsalarning  o‘zaro  mavjudligi, 

yaqinlashuvi,  birlashuvi.  Ikkinchidan,  munosabat  narsaning  xossalarini  namoyon  etish,  ya’ni 

---