Ijtimoiy reablitatsiya

S
Qisqa muddatli psixogen reaksiyalar: ikkilanishlar, fobiyalar;
S
O'ziga va kasbiy faoliyatiga nisbatan munosabatning o'zarishi, o'zini 
mutaxassis sifatida kuchsiz deya his qilish, o'ziga past baho berish;
S
M ijozga nisbatan salbiy m unosabat paydo bo'lishi;
Bundan tashqari, ikkilam chi jarohat va so'nish sindromida oila va yaqin 
insonlar bilan m unosabatlarda ziddiyatlaming paydo bo'lishi, o'zining va 
boshqalaming muam m olarini hal etish ko'nikmasining pasayishi, ish bilan bog'liq 
faoliyatdan doimiy ravishda havotir olish, hamkasblarini yoqtirmaslik va boshqa 
holatlar kuzatiladi.
S o 'nis h s in dr o m ig a ta 'sir e tu vc h i o milla r:
I. Ind ividual om illar:
1. Ijtim oiy-dem ografik omil;
2. Yosh omili;
3. Ta'lim darajasi;
4. Oilaviy sharoiti;
5. Ish staji;
6. Shaxsiy o'ziga xos xususiyatlar;
7. Jidamlilik;
8. Nazorat lokusi;
106

---

9. Neyrotizm;
10. 
Ekstraversiya;
11. 
O'ziga o'zi baho berish darajasi;
II. Tashkiliy omillar:
1. Mehnat sharoitlari;
2. Vaqt taqchilligi;
3. Ish kuniningdavomiyligi;
4. Mijozlar soni;
5. Ish mazmuni;
6. Mijozlar muammolarining murakkablik darajasi;
7. Mijoz bilan aloqaning chuqurligi darajasi;
8. Qarorlami qabul qilishda ishtiroki;
9. Qayta aloqa.
I k k ila m c h i jar o h a tn in g
ta'sir etish spesifikasi so'nish sindromi kabi turli 
tashqi vaziyatlarga (mehnat sharoiti, mijozlar miqdori va tipi, mamlakatdagi 
geosiyosiy vaziyat, mutaxassisning shaxsiy hayotining sifati) bog'liq bo'ladi.
Jarohat doimo yo'qotishni o'z ichiga oladi; jarohatdan so'ng hech narsa 
avvalgiday bo'lmaydi. Atrofdagi barcha hodisalaming tubdan o'zgarishi jarohatga 
xos yana bir belgi hisoblanadi. Bir onda insonning odatiy dunyosi qulashi 
mumkin. Jarohat bilan to'qnashgan mijoz bilan ishlar ekan psixolog bu reallik 
bilan har kuni yuzma-yuz keladi va asta sekin dunyoning himoyalanganligi, 
turg'unligi, inson o'z hayotini boshqara olishi imkoniyati haqidagi tasavvurlar 
parchalana boshlaydi. Jarohat bilan ishlovchi mutaxassislar ichki muvozanatni 
turg'unligi hissini yoqotishlari mumkin. Hissiy zo'riqish qattiq yig'i yoki g'azab 
hurujiga olib keladi. Insonda frustrasiyaga nisbatan sezuvchanlik ostonasi pasayib 
boradi, bardosh qilib bo'lmaydigan havotirlanish hissi paydo bo'la boshlaydi va 
natijada hayotdan lazzat his etish mumkin bo'lmas hodisa sifatida baholana 
boshlaydi. Ayrim insonlar bunday vaziyatlarda emotsional kontaktlardan qocha 
boshlaydilar, boshqalar esa depersonalizasiya darayonini boshdan kechiradi. 
Aksariyat hollarda mutaxassis oila a'zolari bilan aloqa hissini yo'qotadi. Shu kabi 
hodisalar ekzistensial tushkunlik va yolg'izlik hissiga olib keladi. Tabiiyki, bunday 
psixologik holatda mutaxassis o'z mijozlariga yordam bera olmaydi.