Ijtimoiy psixologiya


  «Shaxsning  ijtimoiy  xulq-atvorini  boshqarishning  dispozit-



Download 4,11 Mb.
Pdf ko'rish
bet72/123
Sana31.12.2021
Hajmi4,11 Mb.
#271777
1   ...   68   69   70   71   72   73   74   75   ...   123
Bog'liq
Ijtimoiy-psixologiya

8.  «Shaxsning  ijtimoiy  xulq-atvorini  boshqarishning  dispozit- 
sion  konsepsiyasi»  kim  tomonidan  ishlab  chiqilgan?
a)  D.N. Uznadze
b)  V.A. Yadov
c)  RN. Shixerev
d)  G.M .Andreyeva


SHAXSLARARO  MUNOSABATLAR VA  ULARNING 
K E C H IS H I
Shaxslararo  munosabatlarda  egoistik  munosabatning 
namoyon  bo‘lishi
Shaxslararo  munosabatlar jarayonida  shaxsning  ishtiroki  va  bu 
jarayonda  shaxslar o‘rtasida  kechadigan  munosabatlarni  o‘rganish 
ijtimoiy  psixologiya  uchun  dolzarb  m uam m olardan  biri  bo‘lib 
kelmoqda.  Bunday  m unosabatlar  sirasiga  shaxs  xulq-atvoriga 
tegishli  bo‘lgan  altruizm ,  egoizm,  agressiya,  tolerantlik,  stig­
ma,  diskriminatsiya  tushunchalarini  kiritish  m um kin.  Bugungi 
kunda  bu  tushunchalarning  mohiyatini  ochishga  harakat  qilish 
ijtimoiy  psixologiya  sohasida  faoliyat  yuritayotgan  mutaxassislar- 
ning  barchasini  qiziqtirayotganligi  bejiz  emas,  albatta.  Chunki  bu 
tushunchalar  aynan  shaxs  va  jam iyat  munosabatlariga  ham   o ‘z 
ta ’sirini  o‘tkazadi.
Shaxslararo  munosabatlarda  ba’zan  kishilar  bir-birlarining 
egoistik  xulqidan  shikoyat  qilishi  kuzatiladi.  Bunday  xulq  qan­
day  kechishini  tahlil  qilib  ko'ramiz.  Egoizm  shaxsning  ijtimoiy 
muhitiga  salbiy  ta’sir  qiladi.  Hech  qaysi  shaxs  o‘z  atrofida  sodir 
bo‘layotgan  voqea-hodisalarni  hissiyotsiz  baholamaydi.  Yaqin 
kishilar  bilan  yoki  oilaviy  munosabatlarda  muam m olar  yuzaga 
kelganida,  kishilar  m as’uliyatni  ko‘proq  o'z  juftiga  yuklaydi. 
M utaxassislarning  fikriga  ko‘ra,  ajralish  uchun  kelganlarning 
ko‘pchiligi  oilaning  ajrim  ostonasiga  kelib  qolganligi  uchun 
o ‘z  juftini  yoki  yana  kim larnidir  aybdor  deb  hisoblaydilar.  Ak­
sincha,  oilaviy  munosabatlardagi  ijobiy  jihatlar,  ishdagi  yoki 
boshqa  sohalardagi  muvafaqqiyatlarning  sababchisini  ko‘rsatish 
lozim  bo‘lsa,  albatta  o ‘z  ishtirokchidan  so‘z  ochishadi  va  bunday 
xususiyat  ko'pchilikka  xosdir.  M a’lum  bir  sohada  bir  xil  muvaf- 
faqiyatga  yoki  natijaga  erishish  uchun  raqobatlashayotgan  olim lar 
o'zlarining  fanga  qo‘shgan  hissalari  haqida  gapirayotganida  kam - 
dan  kam  kam tar  bo‘lishi  xorij  psixologiyasining  yetuk  olim lari-


dan  biri  —  E. Ross  tom onidan  tasdiqlangan.  E. Ross  bu  fikrining 
tasdig‘i  uchun  quyidagi  m isolni  keltiradi:  1923-yilda  insulinni 
yaratgan  Frederik  Banting  va  Djon  M akleodlar  Nobel  mukofo- 
tiga  sazovor  boiish g an id an   so‘ng,  F. Banting  ommaviy  chiqish- 
lardan  birida,  laboratoriyani  boshqarayotgan  unga  D. M akleod 
yordam  berishdan  ko‘ra,  ko'proq  xalaqit  berganligini  ta ’kidlaydi, 
D. M akleod  esa  ixtiroga  qanday  erishganligi  haqida  gapira  turib, 
o‘z  nutqida  biron  m arta  ham   F. Bantingning  ismini  tilga  olmaydi 
(Ross,  1981).
Bundan  ko‘rinadiki,  shaxsdagi  egoizm  lining  «Men»ida  o ‘ta 
markazlashuvi  bilan  bog‘liq  holda  yuzaga  keladi.  Ba’zi  kishilar- 
ning  o ‘zi  haqida  qayg‘urishi  ham   ularning  ij'timoiy  xulq-atvorida 
egoizmni  motivlashtirishi  m um kin.  K ishilar  o‘z  atrofidagilarda 
yaxshi  taassurot  qoldirish  um idida  turli  xil  kosmetikalar,  parhez- 
lar  uchun  m illiardlab  mablag‘larni  sarflaydilar.  Egoistlarning 
harakatlari  asosan  o‘z  imidji  haqida  qayg‘urish  ostida  qilinadi. 
«Odamlarda  hech  bir  mavzu  o‘zlari  haqidagidan  ko‘ra  katta  qizi- 
qish  uyg‘otmaydi.  Bundan  tashqari  ularning  ko‘pchiligini  o‘z 
shaxsidan boshqa hech  narsa qiziqtirmaydi»,  deb yozadi  R.F. Bau- 
mayster.
Amerikalik  olim   Patrik  Byukenen  o‘zbekchaga  tarjim a  qi- 
linganda  «G ‘arbning  o iim i»   deb  nom langan  kitobida  yaxlit  bir 
m illatlar va  xalqlar taqdiriga  aloqador b o lg an   voqealarni: jam iyat 
m a’naviyatidagi  inqirozlar,  jum ladan,  oila  va  nikoh,  tug'ilish  va 
aholining tabiiy o‘sishi borasidagi inqirozlarni tahlil qilar ekan,  bu 
borada  jam iyat  a’zolarida  kuzatilayotgan  salbiy  xulq-atvorlardan 
biri  bo‘lgan  egoizm ning jiddiy  ta ’sirini  ko£rsatib  o‘tadi.  R B yuke- 
nenning fik rich ajam iy atd a borgan sari birdan boyib ketish, to ‘kin 
hayotga  erishish  kabi  egoistik  intilishga  ega  bo‘lgan  kishilar  soni 
ortib  borm oqda,  bu  esa jam iyatda  mavjud  qadriyatlarga  nisbatan 
m unosabatlarda jiddiy inqirozni  keltirib chiqarm oqda.  M uallif bu 
holatni 

Download 4,11 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   68   69   70   71   72   73   74   75   ...   123




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2025
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish