|
14.2.Mahalliy resurslardan ratsional foydalanish
Mahalliy resurslardan ratsional foydalanish asosida mahalliy o’z-o’zini
boshqaruv organlarini samaradorligini oshirish texnologiyalari juda keng
qo’llanilmoqda.
Ijtimoiy texnologiyalar va o’z-o’zini boshqarish organlari akademiyasi
mutahassislari «SEPIN» fondi ekspertlari bilan birgalikda o’nlab innovatsiya
mashg’ulotlari o’tkazishdi.
Innovatsion texnologiyalar asta-sekin mahalliy o’z-o’zini boshqaruv
tashkilotlarida eskitdan qolgan o’y fikrlardan qutilish yo’llarini aniqlaydi. Ular
quyidagilarga olib kelishi mumkin:
9
Formal munosabatdagi xatoliklar mahalliy o’z-o’zini boshqaruvning
mohiyati uning tashkiliy huquqiy formasi bilan almashtiriladi, ya’ni mahalliy halq
mahalliy muammolarini echishda ishtirok etishdan mahrum bo’lishadi.
Mahalliy o’z-o’zini boshqarish me’yoriy-huquqiy, tashkiliy shartlari asosida
bo’lishi mumkin.
Tezlashtirish natijasidagi xatoliklar - o’z-o’zini boshqa-rish organlarining
tibiiy shakillanishining buzilishiga olib keladi.
1.
Ma’muriy bosim xatoliklari - «yuqori»dan mahalliy
hamjamiyatga turli hil qoidalarga, rejimlarga bog’lab qo’yish.
Mahalliy boshqaruv tashkilotlarining kontseptual g’oyasi - fikrlar «past»dan
bilan moliyaviy-huquqiy ta’minot «yuqori»dan strategiyasini - mahalliy o’z-o’zini
boshqaruv kontseptsiyasi yangi bir g’oya bilan to’ldiradi. Munitsipal
menejmentning sanoat - moliyaviy guruhlari yordamida, halq mablag’lari hamda
munitsipal mulkni yig’iladi, nazorat qilinadi, odamlarning mahalliy muammolarini
hal qilishdagi ishtiroki maxsuoshqa bir motivatsiyasi yaratiladi, nobyudjet foydalar
orqali moliyaviy mablag’larni topish manbalari yaratiladi.
Bunday rivojlanish kontseptsiyasi «SEPIN» dasturida bayon etiladi. Bu
dasturda mahalliy hamjamiyatning antikrizis boshqaruv texnologiyasining
boshqacha modeli ham beriladi.
Mahalliy
o’z-o’zini
boshqaruvni
mustahkamlash
-
hokimiyatni
tashkillashtirish printsipi, demokratiyalashtirishning samara-dorligi, federal
hokimiyatni «past»dan tuzish, davlatni fuqa-rolik jamiyatining madaniylashgan
123
institutga aylanishidir.
Jahon tajribasi ko’rsatadiki, mahalliy o’z-o’zini boshqa-ruvning tizimli
modeli asosiga mahalliy o’z -o’zini boshqaruv organlarining halq tomonidan
saylanishi va uning oldida mas’uliyatni xis qilish ta’minlash qo’yilishi kerak.
Asosiy shart qilib hokimiyat organlarini shu darajada ham hokimiyatlarga
bo’lish printsipi taqdim etiladi. Mahalliy hokimiyat organlari nazorat va boshqaruv
faoliyatini qonun doirasida, o’zlarining mas’uliyatlari ostida halq muammolarini
echishni qandaydir bir sistemali modelini namoyon etishlari zarur.
Umuman olganda mahalliy o’z-o’zini boshqarish organlari davlatning
doimiy faoliyatiga samarali yordam berishmoqda.
Korporativ printsiplarga, korporativ iqtisodiyotga asoslangan mahalliy
boshqaruv organlarini rivojlantirishning yangicha yondashuvi quyidagi qadamlarni
bajarish orqali amalga oshiriladi:
-
Qonun doirasida federal darajada hokimiyatlarni markazlashtirish
muammolari aniq qo’yiladi;
Qonun asosida mulkchilik muammolari, er, moliya - byudjet siyosati, davlat
funktsiyalar va mahalliy o’z-o’zini boshqarish organlari vazifalari hal etiladi;
Munitsipal hokimiyat, munitsipal ta’lim, munitsipal mulk va boshqa
munitsipal resurslar tushunchalariga aniqlik kiri-tiladi, bundan esa umumiy
munitsipal siyosat tushunchasi aniqlanadi;
10
Davlat tomonidan alohida mahalliy organlarining vazifalari belgilanganda
ular albatta kerakli bo’lgan moddiy moliyaviy va boshqa resurslar bilan
ta’minlanadi;
Qonun chiqaruvchi organlar:
Barcha xo’jalik sub’ektlari faoliyatlari uchun huquqiy keknglikni
yaratadilar, shu jumladan, o’z-o’zini boshqarish organlariga;
Qonun va boshqa me’yoriy huquqiy aktlar qabul qilingan holda munitsipal
siyosat masalalarini kafolatlaydilar;
Umumiy munitsipal siyosat davlat dasturini qabul qiladilar, shu asosda
mahalliy o’z-o’zini boshqarish organlariga qonun bazasi doirasida aniq maqsad va
vazifalar taqdim etadilar, shu jumladan munitsipal darajasida;
Umumdavlat ijtimoiy standartlarni kafolatlaydilar, ya’ni minimum
yordamni, ular davlat tomonidan olishlari shart. Bunday yondashish davlat ijtimoiy
siyosatida ilmiylikni ta’min etadi. Oxirida esa munitsipal siyosat ishlab chiqiladi,
tadbiq etiladi va u quyidagilarni bajarish imkoniyatiga ega:
a) fuqarolar uchun qonun doirasida ijtimoiy-iqtisodiy jarayonlarni samarali
tartibga solishni amalga oshirish;
b) halq talabidan kelib chiqqan holda jahon tajribasi asosida munitsipal
birlashmalarning ijtimoiy rivojlanishi uchun shart sharoitlar yaratish.
124
Mahalliy o’z-o’zini boshqaruv organlarida yashovchi halqlarga mustaqil
ravishda quyidagi imkoniyatlar berilishi mumkin:
Real o’z-o’zini boshqarishga o’tish yo’llarini, bosqichlarini, shakllarini
aniqlash;
Tarixi, milliy hamda mahalliy udumlarni hisobga olib mahalliy o’z-o’zini
boshqaruv organlarining strukturasini tashkil etish;
O’z fikr, initsiativalarini amalga oshirish uchun o’z yo’llarini izlab topish
imkoniyatlari va boshqalar;
Faqatgina kvartal va mikrorayon, qishloqlarda o’z-o’zini boshqaruv orqali
zamonaviy munitsipal boshqaruvni tashkil etish va resurs bazalaridan samarali
foylananish imkoniyati paydo bo’ladi, u rivojlantirish mexanizmi va boshqa bir
qator ijtimoiy masalalarni hal qilish imkonini beradi.
Mahalliy hamjamiyatning analitik modellarini qo’llash: funktsional,
boshqaruv - tashkiliy, moddiy-moliyaviy va huquqiy mexanizmlar orqali mahalliy
o’z-o’zini boshqarish organlarining funktsiyalarini va sturkturasini yaxshiroq
ko’rib chiqish imkoniyatini beradi.
Ba’zi bir rayonlar soliq bazasi bo’yicha oshiqchalikka ega, boshqalarga esa
minimum ijtimoiy standartlar ta’minlash uchun mablag’lar etishmaydi.
Davlat tomonidan standartlar solish hammaga, ya’ni yaxshi yashashni
hohlovchilarga iqtisodiy muvoffaqiyat imkoniyatini yaratadi, ammo Avstriya,
Shvetsiya, Finlyandiya kabilarda ham xamjamiyatlarning moliyaviy quvvati juda
turli xil. Rossiya uchun bunday nomutanosiblik juda xarakterlidir. Muammodan
chiqish uchun turli xil usullardan: iqtisodiy va ijtimoiy vaziyatni yaxshilash uchun
sharoit yaratilishi, tadbirkorlikni qo’llab - quvvatlanishi, kichik biznes, aniq
territoriya halqlarini maqsadlarini qo’llash kabilardan foydalaniladi.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
