«ijtimoiy-madaniy faoliyat» kafedrasi «ijtimoiy madaniy faoliyat tarixi va nazariyasi» fanidan

TEATRLASHTIRISH USULI - alohida maqsadga qaratilgan, badiiy obrazli tashkil etilgan, teatr qonunlari asosida, drammaturgiya talablariga javob bera oladigan tadbirlarda o’z ifodasini topadi. Bunda tadbir jarayonida qo’llaniladigan barcha g’oyaviy emotsional vositalar xamda og’zaki chiqishlar kompleks tarzda birlashadi. Va yagona syujet tizimini vujudga keltiradi.

Teatrlashtirish usuli alohida maqsadga qaratilgan, badiiy obrazli tashkil etilgan, teatr qonuniyatlari asosida, drammaturgiya talablariga javob bera oladigan tadbirlarda o’z ifodasini topadi. Bunda tadbir jarayonida qo’llaniladigan barcha g’oyaviy emotsional vositalar hamda og’zaki chiqishlar kompleks tarzda birlashadi va yagona syujet liniyasini vujudga keltiradi.

Teatrlashtirish usulida quyidagi talablarga rioya qilish kerak:

1. 
   Teatrlashtirilgan tadbirlarda, eng avvalo, yagona g’oyaviy-badiiy syujet va kompozitsion tuzilish bo’lishi kerak. U kompozitsion tuzilish-muqaddima, asosiy voqea, tugun voqealar rivoji, kulminatsiya va final kabi qismlardan iborat bo’lishi kerak.
   
2. 
   Teatrlashtirilgan tadbirda foydalanadigan vositalar alohida ajralib qolmasdan syujetga singib ketishi, uning rivojlanishiga yordam berish lozim. Shuning uchun unda syujet mazmuniga qarab kerakli ta’sirli vositalar mantiqan tanlanadi.
   
3. 
   Teatrlashtirilgan tadbirlarga real qahramon obrazli yoki badiiy asarlardan olingan obrazlar kiritilishi maqsadga muvofiqdir.
   
4. 
   Teatrlashtirilgan shakllarda omma oddiy tomoshabin emas. Balki tadbir qatnashchisiga ketishi kerak.
   

Shuni ta’kidlash kerakki, ilmostratsiyalashtirish usulini ham, teatrlashtirish usulini ham shoxslagan shaklga nisbatan ishlatib bo’lmaydi. Har bir usulning o’zi talab qiladigan tadbirlari bor. Masalan, ilmostratsiyalashtirish uslini ommaviy bayramlarga qo’llash yaxshi natija bermaydi, leksiya yoki suxbatni teatrlashtirishning xojati bo’lmasa kerak. Shundan kelib chiqib aytish mumkinki, ilmostratsiyalashtirish usulidan tashkil tashkil qilishi oson, har kuni foydalanish maqsadga muvofiqdir.

Teatrlashtirish usulini buyuk sanalarga va bayramlarga bag’ishlangan tadbirlarda qo’llash lozim.

Ijtimoiy-madaniy faoliyatning g’oyaviy emotsional vositalarsiz tasavvur qilib bo’lmaydi. Maxsus materiallarsiz uy qurib bo’lmaganidek, vositalarsiz ma’daniy-ma’rifiy tadbirlarni tashkil qilib bo’lmaydi. Vositalar tadbirning tarkibiy qismi, asosiy mexanizmlari sifatida xizmat qiladi.

Vosita deganda, kishilarning xissiyotiga, psixologiyasiga va ongiga ta’sir etuvchi va bilim olish samaradorligini oshiruvchi g’oyaviy-xissiy qurollarni tushunamiz.

Ijtimoiy-madaniy faoliyatda qo’llaniladigan vositalarning diapozoni juda keng va ularning soni ko’pdir. Ma’daniy-ma’rifiy tadbirlarda jonli so’z, matbuot, ko’rgazmali qurollar, adabiyot va san’at, xar xil texnik apparatlar kabi vositalarda keng foydalanamiz.