«ijtimoiy-madaniy faoliyat» kafedrasi «ijtimoiy madaniy faoliyat tarixi va nazariyasi» fanidan

A	=	T --- I	=	O‘Q	+
I

A = Shaxs ongi, tafakkuriga axborot, fikr, nuqtai nazarlar tarzida singdiriluvchi mafkuraviy ta'sir.

T = Shaxs tomonidan qabul qilingan mafkuraviy axborotlarni tasdiqlash.

I = Singdiriluvchi ma'lumotlarni shaxs tomonidan qabul qilmaslik, inkor etish;

O‘.Q. = mafkuraviy ta'sir natijasida shaxs tafakkuridagi o‘zgargan qarashlar.

I = o‘zgargan shaxsni ana shu holatda barqaror qolishini ta'minlovchi immunitetli yondoshuvlar majmui.

Axborot Fikr

=

Tasdiqlash Inkor etish

=

O‘zgargan qarashlar



Shaklantirilgan e'tiqodni himoyalashga qaratilgan immunitet Shakllantirilgan yot g‘oyalarning ongda mustahkamlanish zarurat tug‘iladi

=

Har bir e'tiqodiy mansublikka mos ravishda tarbiyaviy ta'sir choralari ishlab chiqiladi va qo‘llaniladi.

Inson ongi, tafakkuriga uch va undan ortiq marta ko‘rsatiluvchi mafkuraviy ta'sir tabiiy ravishda olingan yangi ma'lumotlar fikrlarni o‘ylashga, o‘ylash esa ularni tasdiqlash yoki rad etishga bo‘lgan ongostida psixo-fiziologik jaroyonlar boshlanishiga turtki beradi. Agar shaxsda mazkur fikr-qarashlar (diniy e'tiqod, axloqiy pozitsiyalar) xususida avvaldan shakllantirilgan nuqtai nazarlar bo‘lsa yangi ma'lumotlar avvalgi ma'lumotlar bilan qiyoslanadi va aksariyat hollarda singdiriluvchi g‘oyalarni inkor etuvchi natijalar yuzaga keladi. Agar shaxsda yangidan singdiriluvchi ma'lumotlar xususida muayyan ma'rifiy tayyorgarlik, tushuncha va tasavvurlar bo‘lmasa, yangi ma'lumotlarni hayotiy akida, e'tiqodiy yondoshuv sifatida qabul qilish, ularni qalban tasdiqlashga bo‘lgan moyillik ustunlik qila boshlaydi. Tasdiqlash asosida qabul qilingan e'tiqod, g‘oyalar o‘zlashtirilgach, ularni tashki ta'sirlardan himoyalash mexanizmi ishga tushib ketadi. Mazkur jaroyon yanada samarali kechishi uchun esa, missionerlar (ular xoh “Xizbu-taxrir”; xoh “Vahxobiylik”; xoh “Akromiylar”; yoinki “yevangelistlar”, “Svideteli Iegova” va h.q. bo‘lishdan qat'iy nazar) o‘z muridlarida manfur g‘oyalariga mos bo‘lgan mafkuraviy immunitetni tarkib toptirishga o‘rinadilar.

1. Zero, salbiy mafkuraviy immunitet umumitet e'tirof etilgan sog‘lom ma'naviy muhitdan vayronkor kuchlar tomonidan ajratilgan odamlarni muayyan mafkuraviy qobiqda saqlab turish jarayonida amalga oshiriladi.

2. Demak, immunitet ikki xil shaklda, ya'ni sog‘lom ma'naviyatni himoya qilish tarzida va vayronkor g‘oyalar asosida odamlarni to‘g‘ri yo‘ldan chalg‘itish tarzidagi salbiy mafkuraviy immunitet holida namoyon bo‘ladi.

Mafkuraviy immunitetni shakllantirish ishlari puxta o‘ylangan psixologik mexanizmdan iborat bo‘lib, ta'sir doirasiga olingan shaxs ongi va kalbini har tomonlama zanjirband etishni nazarda tutadi. Buning uchun esa mafkuraviy tutqin etilgan shaxsga tashqaridan (ota-onalaridan, mahalla ahlidan, tanish-bilishlardan, huquq-tartibot xodimlaridan va h.q.) beriluvchi savollar tasnif qilinib, har bir savol uchun maxsus javoblar tayyorlanadi. Javoblar suxbatlar mobaynida klientning e'tiboriga oddiy fikr-almashuvga o‘xshatib, me'daga tegmaydigan shaklda havola etib qo‘yiladi. Immunitet javoblaridan bir nechtasini misol tarzida keltiramiz:

Savol: - Siz «Hizb-taxrir»ga a'zo bo‘lib, xalifalik davlati quraman deb qamalgansiz, yaxshigina ish joyingizdan ajralgansiz, oila a'zolaringiz, qavmu-qarindoshlaringiz bilan tinch va osuda hayotingizdan mahrum bo‘lgansiz. Bu holatlarga tushganingizdan pushayman qilmaysizmi?