Ijtimoiy-iқtisodiy tizimlar va mulkchilik munosabatlari


-chizma. Ijtimoiy-iqtisodiy formastiyaning tarkibiy tuzilishi



Download 0,58 Mb.
Pdf ko'rish
bet8/42
Sana12.01.2021
Hajmi0,58 Mb.
#55443
TuriReferat
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   42
Bog'liq
mulkchilik munosabatlari jamiyat iqtisodiy taraqqiyotining asosiy vositalaridan biri sifatida

1-chizma. Ijtimoiy-iqtisodiy formastiyaning tarkibiy tuzilishi. 

 

Insoniyat jamiyati tarixida bir-biri bilan izchil almashinib turgan qator ishlab 



chiqarish usullari va shunga muvofiq ijtimoiy-iqtisodiy formastiyalar ajralib turadi. 

Ishlab  chiqarish  usullari  almashinishining  klassik  namunasi  Evropada 

namoyish  qilingan  deb  hisoblanadi.  Evropa  hududida  bir-biri  bilan  almashinib, 

ibtidoiy  jamoa,  quldorlik,  feodal  va  kapitalistik  munosabatlar  izchil  tarkib  topdi. 

Boshqa qit’alarga kelganda esa, bu erda kapitalizmgacha bo’lgan davrda mana shu 

marralarning  hammasi  aniqroq  qayd    etilgan.  Osiyo,  Afrika,  Avstraliyada  Evropa 

mustamlakachiligining  ta’siri  seziladi.  Adabiyotlarda  Osiyocha  ishlab  chiqarish 

Ижтимоий-иqтисодий 

формация 

Ишлаб чиqариш усули 

Устqурма 

Ишлаб чиqариш 

муносабатлари 

Ишлаб чиqариш 

воситалари 

- мулкчилик  

- ишлаб чиqариш 

- таqсимот 

- айирбошлаш 

- истеъмол муносабатлари 

ва бошqалар 

 

сиёсий, 



hуqуqий, 

мафкуравий, 

миллий, 

оилавий ва 

бошqа 

ижтимоий 



муносабатлар 

Ишлаб чиqарувчи кучлар 

Ишчи кучи 



 

usuli  deb  atalmish  usul  haqida  ham  qayd  qilinadi.  Bu  usulning  shakllanishida 



mamlakatlarning katta turkumiga xos bo’lgan ishlab chiqaruvchi kuchlar va ishlab 

chiqarish  munosabatlarining  sug`orish  tizimlarini  markazlashtirilgan  tarzda 

tartibga  solib  turish  va  davlatning  ana  shu  sharoitlarda  alohida  roli  bilan  bog`liq 

sifat xususiyatlari aks etadi. 

Iqtisodiy  fanda  ijtimoiy  taraqqiyotni  stivilizastiyaning  tarixiy  rivojlanish 

tiplari natijasi sifatida o’rganish ham muhim o’rin tutadi. 

 «Цivilizastiya»  so’zi  lotinchada  fuqarolarga  oid,  ijtimoiy  degan  ma’nolarni 

anglatadi. Bu tushuncha fanga franstuz faylasuflari tomonidan nisbatan yaqin vaqt 

– ikki asr oldin kiritilgan bo’lib, tafakkur va erkinlik hukmron bo’lgan jamiyatlarni 

tavsiflash  uchun  qo’llanilgan.  Umuman  olganda  stivilizastiya  rivojlangan 

mamlakatlardagi  iqtisodiy  va  ijtimoiy-huquqiy  munosabatlarning  oqilona  tashkil 

etilgan tuzumi sifatida talqin etiladi.  

Jamiyat 


taraqqiyotini 

stivilizastiya 

nuqtai-nazaridan 

o’rganishda 

stivilizastiyalarning  almashuvi  nazariyasi  muhim  o’rin  tutadi.  Bu  nazariya 

tarafdorlari quyidagi 7 ta bosqichdan iborat stivilizastiyani ajratib ko’rsatadilar: 

1) davomiylik muddati 30-35 asrni o’z ichiga olgan neolit davri;   

2) davomiylik  muddati  20-23  asrni  o’z  ichiga  olgan  sharqiy  quldorlik  davri 

(bronza asri); 

3) davomiylik muddati 12-13 asrni o’z ichiga olgan antik davr (temir asri); 

4) davomiylik muddati 7 asrni o’z ichiga olgan erta feodal davri;   

5) davomiylik  muddati  4,5  asrni  o’z  ichiga  olgan  industrlashishdan  oldingi 

davr;   

6) davomiylik muddati 2,5 asrni o’z ichiga olgan industrial davri; 

7) davomiylik muddati 1,3 asrni o’z ichiga olgan yuqori industrlashish davri.

1

       



Bu  qayd  qilingan  bosqichlardan  ko’rinib  turibdiki,  ushbu  nazariyada  turli 

qarashlar va yondashuvlarni aralashtirish holatiga yo’l qo’yilib, jamiyat taraqqiyoti 

bosqichlarini ajratishning aniq bir mezoni yoki belgisi mavjud emas.  

                                                 

1

 Экономическая теория: Учебник. - Изд., испр. и доп. / Под общ. ред. акад. В.И.Видяпина, А.И.Добрынина, 



Г.П.Журавлевой, Л.С.Тарасевича. – М.: ИНФРА-М, 2005, 55-б. 


 

Jamiyat  taraqqiyoti  bosqichlariga  texnologik  yondashuv  ham  ma’lum  bir 



oqim  xisoblanadi.  Ular  jamiyat  tarixiy  taraqqiyoti  davomida  ro’y  berayotgan 

o’zgarishlar  ko’lami  va  tavsifini  yaxshiroq  tushunib  olish  uchun  ishlab 

chiqarishning  turli  texnologik  usullarini  tahlil  etish,  mashinalashgan  ishlab 

chiqarishning  vujudga  kelishi  va  rivojlanish  tarixiga  murojaat  qilish  zarur  deb 

hisoblaydilar. 


Download 0,58 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   42




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish