Ijtimoiy-iқtisodiy tizimlar va mulkchilik munosabatlari

Банклардаги аҳоли омонатларининг 

ўсиши динамикаси, 1 январь ҳолатига, 

млрд. сўм

170,0

245,0

323,0

450,0

678,3

994,6

1644,0

2750,0

0,0

1000,0

2000,0

3000,0

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

йиллар

мл

рд

. с

ўм

 

8­rasm. O’zbekistonda banklardagi aholi omonatlarining 

o’sish dinamikasi 

 

Ayni paytda banklarning iqtisodiy o’sishni moliyaviy qo’llab-quvvatlashdagi 

ishtiroki  yanada  faollashib  bormoqda.  Jumladan,  2008  yilda  iqtisodiyotning  real 

sektoriga  ajratilayotgan  kreditlar  miqdori  6  trln.  372  mlrd.  so’mni,  xo’jalik 

sub’ektlarini modernizastiya qilish, texnik va texnologik qayta jihozlash, ichki va 

tashqi  bozorlarda  raqobatdosh  mahsulotlar  ishlab  chiqarishni  tashkil  etishga 

qaratilgan loyihalarni moliyalashtirish uchun tijorat banklari tomonidan ajratilgan 

investistion  kreditlar  miqdori  1  trln.  534  mlrd.  so’mni,  kichik  biznes  va  xususiy 

tadbirkorlikni  qo’llab-quvvatlash  uchun  ajratilgan  kreditlar  miqdori  1  trln.  251 

mlrd. so’mni, yosh oilalarga imtiyozli shartlar asosida ajratilgan ipoteka, iste’mol 

va mikrokreditlar miqdori 135,7 mlrd. so’mni tashkil etdi. 

Mamlakatimizda  o’tgan  yillar  davomida  bozor  iqtisodiyoti  sohasidagi 

o’zgarishlarning  ishonchli  qonunchilik  bazasini  shakllantirish  borasida  ulkan 

ishlar  amalga  oshirildi.  Ma’ruzada  mavjud  qonunlarimizning  ko’pchiligini  ularni 

qo’llash  amaliyoti  va  mamlakatimizda  bozor  munosabatlari  rivojlanishining 

hozirgi  davrdagi  yangi  real  holatidan  kelib  chiqib,  jiddiy  qayta  ko’rib  chiqish 

zarurligi ta’kidlandi.  

Jumladan,  akstiyadorlik  kompaniyalari  o’zlarining  bozor  munosabatlariga 

mos  maqomiga  muvofiq  faoliyat  yuritishi  uchun  “Akstiyadorlik  jamiyatlari  va 

akstiyadorlarning huquqlarini himoya qilish to’g`risida”gi Qonunni tanqidiy qayta 

ko’rib,  yangi  tahrirda  ishlab  chiqish  va  qabul  qilish  hamda  unda  korporativ 

---

 

40 

boshqaruv va nazorat organlarining vakolatlari, huquqlari va javobgarligini yanada 

aniq 

belgilash 

lozim. 

Ushbu 

qonundagi 

akstiyadorlik 

jamiyatlarining 

Kuzatuvchilar  kengashlari, umumiy  yig`ilishlari,  taftish  komissiyalarining  roli  va 

ahamiyatini  oshirish,  minoritar,  ya’ni  qo’lida  akstiyasi  kam  bo’lgan 

akstiyadorlarning  kafolatlarini  ko’proq  ta’minlash,  barcha  akstiyadorlarni  va 

bo’lajak  investorlarning  akstiyadorlik  kompaniyalari  faoliyati  to’g`risida  axborot 

olish imkoniyatlarini kengaytirishni ko’zda tutish maqsadga muvofiqdir.  

Mamlakatimizda  2009  yilda  akstiyadorlik  jamiyatlarining  soni  birmuncha 

kamaygani  holda  ularning  umumiy  ustav  fondlari  miqdorining  ortishi  tamoyili 

saqlanib  qoldi  (2-jadval).  Ushbu  tamoyil  ko’p  jihatdan  O’zbekiston  Respublikasi 

Prezidentining  2008  yil  18  noyabrdagi  “Iqtisodiyot  real  sektori  korxonalarining 

moliyaviy barqarorligini yanada oshirish chora-tadbirlari to’g`risida”gi 4053-sonli 

Farmonida  nazarda  tutilgan  talablar  bilan  bog`liq  bo’lib,  Farmonga  muvofiq 

akstiyadorlik  jamiyatlari  uchun ustav  fondining  eng kam  miqdori  Markaziy  bank 

kursi bo’yicha 400 ming AQSh dollariga ekvivalent summani tashkil etishi kerak. 

Agar 2008 yil yakunlari bo’yicha umumiy ustav fondi 4545,6 mlrd. so’mni tashkil 

etgan 1826 ta akstiyadorlik jamiyati faoliyat ko’rsatgan bo’lsa, 2009 yil yakunlari 

bo’yicha  akstiyadorlik  jamiyatlarining  soni  1619  tani  tashkil  etdi,  ularning 

umumiy ustav fondi esa 5805,1 mlrd. so’mga qadar (127,7 foiz) o’sdi.