Ijtimoiy-iqtisodiyot

3.1-jadval 

Samarqand viloyatida kichik biznes va xususiy tadbirkorlikning rivoilanish 

ko'rsatgichlari dinamikasi 

 

Manba : Samarqand viloyat statistika boshqarmasi ma'lumotlari, 

 

Viloyat  bo‘yicha  2010  yilda  YAHMdagi  kichik  biznesni  ulushi  73,6  foizni 

tashkil etgan bo‘lsa 2016 yilda esa 78,0 foiz mehnatga band bo‘lganlarning ulushi 

84,4  foizdan  iborat.  Mahsulot  eksportidagi  ulushi  2010  yilda  61,0  foizda,  2016 

yilga kelib 82,2 foizga o‘sgan. 

T/r Ko'rsatkichlar 

o'lchov 

birligi 

2010 

2011  2012  2013  2015  2016 

1  Kichik biznesning  

YaHMdagi salmog'i 

% 

73,6 

76,2 

76,3 

77,1 

77,9 

78,0 

2  Kichik 

biznesning 

mehnatga 

band aholining umumiy  

sonidan salmog'i 

% 

81,0 

82,3 

82,8 

82,0 

79,4 

84,4 

3  Mahsulot eksporti 

% 

61,0 

72,4 

67,7 

74,4 

82,2 

87,0 

4  Mahsulot importi 

% 

62,5 

60,2 

51,9 

52,2 

57,6 

54,0 

5  Sanoat mahsuloti 

% 

38,6 

43,2 

38,3 

42,2 

56,6 

62,3 

6  Qishloq xo'jaligi mahsuloti 

% 

97,8 

97,5 

98,4 

98,4 

98,4 

98,4 

8  Investisiyalar ulushi 

% 

41,3 

51,2 

52,5 

48,3 

61,3 

64,4 

9  Qurilish ishlari 

% 

86,2 

92,6 

92,3 

95,0 

93,5 

95,2 

10 Pullik xizmatlar 

% 

62,3 

53,5 

50,6 

52,1 

89,8 

93,5 

---

52 

 

Viloyatda  tadbirkorlik  muhiti  tarkib  topishidagi  ichki  omillarning  keng 

qamrovli tahlili quyidagi xulosalarni beradi: 

1.  Tadbirkorlik  muhiti  qoniqarli  darajada  tarkib  topgan.  Biroq  ma’muriy 

buyruqbozlikdan  qolgan  tor  ixtisoslashuv  va  mexnat  taqsimotining  boshlang’ich 

holda saqlanayotganligi viloyatda tadbirkorlik rivojiga monelik qilmoqda. 

2.  Mavjud  infratuzilmaning  noqulay  vaziyati  qishloq  tumanlari  markazlari 

va  shaharlashgan  boshqa  manzillarda  iste’mol  mollari,  xususan,  yengil  va  oziq-

ovqat  sanoati  mollari  ishlab  chiqarishni  yangi  texnologiyalar  asosida 

rivojlantirishni ko’ndalang qilib qo’ymoqda. 

3.  Band  aholi  daromadlarining  past  darajadaligi  iste’mol  talabi  doirasi 

cheklanganligini saqlab  qolmoqda. Bu  esa, o’z  navbatida, tadbirkorlik  muhitidagi 

imkoniyatlar  voqelikka  aylanishini  kechiktirmoqda. Ayniqsa. iqtisodiy  band  aholi 

bilan  mexnat  resurslari  soni  orasidagi  farq  ortishiga  fermer  xo’jaliklari  sonining 

ortishi tug’ri mutanosib holda ta’sir qilmoqda. 

4.  Viloyatda  tadbirkorlik  muhiti  ximoyalanishi,  qo’llab-quvvatlanishi  va 

rag’batlantirilishi  qishloq  xo’jaligidagi  tarkibiy  isloxotlar,  xususan.  paxtachilikka 

munosabatning erkinlashtirilish darajasiga bog’lik. Bunda ikkita yo’l mavjud, yani 

paxtachilik  to’lik  davlat  ximoyasiga  olinishi  kerak  yoxud  ekinlar  tanlovida 

erkinlikni oshirish lozim. 

Demak,  tadbirkorlik  doimo  iqtisodiy  nochor  qolish  yoki  foydaning 

kamayishi  xavfi  bilan  bog’lik  bo’ladi.  Bu  faoliyat  ko’p  duch  kelinadigan 

tavakkalchilik  xolatlari  bo’yicha  qarorlar  qabul  qilishda  xaddan  ziyod  ehtiyotkor 

bo’lgan tadbirkorlar korxonalarini turg’unlikka va raqobatbardoshligi yuqotilishiga 

duchor  qiladilar.  Ular  eng  katta  foydani  aynan  yuqori  tavakkalchilikka  bog’lik 

amallar keltirishini yoddan chiqarmasliklari lozim. 

Viloyatda  mehnat  resurslari  soni,  dastlabki  ma’lumotlarga  ko’ra,  2015  yil 

yanvar-dekabr  oylaridagiga  nisbatan  1,2  foizga  ko’payib,  2023,8  ming  kishini 

tashkil  qildi.  Eslatib  o’tish  joizki.  shu  davrda  bandlikka  ko’maklashuvchi 

markazlarga  ishga  joylashtirishda  yordam  berishni  so’rab,  72721  nafar  fuqaro 

murojaat qildi.  

---

53 

 

Fikrimizcha  mintaqa  infra  tuzilmasida  kichik  biznes  subyektlari 

faoliyatining  yaxshi  tashkil  etilishi  ish  bilan  bandlik  muammosi  yumshatilishini, 

aholi  real  daromadlari  ortishini,  soliq  tushumlari  ko’payishini.  mahalliy  byudjet 

daromadlari  o’sishini.  iqtisodiyotda  sog’lom  raqobat  muhiti  yaratilishini  hamda 

turli sektorlar orasidagi o’zaro aloqalar mustahkamlanishini ta’minlaydi. 

Xulosa  qilib  aytganda,  tadbirkorlikni  rag’batlantirish  va  qo’llab-quvvatlash 

bo’yicha  ko’rilgan  choralar  uning  rivojlanish  jarayonida.  mamlakat  yalpi  ichki 

mahsulotidagi ulushi ortishida va mazkur sektordagi bandlik darajasida o’z aksini 

topmoqda.