Ijtimoiy-iqtisodiy tizimlar va mulkchllik munosabatlari

3-chizma.  Davlat mulkini  xususiylashtirishning  usullari.

Davlat 

korxonalarini 

xususiylashtirish 

bu 

mulkchilikning 

rivojlanishiga,  uning  yangi  bosqichiga  o‘tishiga  bo‘lgan  talabidan  kelib 

chiqadigan 

bir 

jarayondir. 

Xususiylashtirishning 

rivojlanishini

114

www.ziyouz.com kutubxonasi

---

ta’minlaydigan  muhim omillandan biri -  bu ishlab chiqaruvchilar hamda 

tadbirkorlaming  tashabbusi,  ularning ishlab  chiqarishdagi  faolligi  hamda 

ishbilarmonligidir.  Davlat  mulkini  xususiylashtirish  natijasida  hokimiyat 

va  ishlab  chiqarish  sohalariga  yangi  ishbilarmonlar,  aholining  faol  qismi 

jalb  etiladi  va  mulkiy  munosabatlarni  rivojlantirididan  hamda  mulk 

shakllarini  takomillashtirishdan  aholining  shu  qismi  manfaatdoigina 

bo‘lib  qolmay,  balki  o'rta  va  quyi  ijtimoiy  qatlamni  ham  mulkiy 

munosabatlarni takomillashtirishdan  manfaatdor qiladi.

Davlat  mulkini  xususiylashtirish  siyosati  mamlakatning  o'ziga 

xos  xususiyatlarini,  mahalliy  va  milliy  sharoitlami,  urf-odatlami 

hisobga olgan  holda  olib borilishini  ko‘zda tutadi.

Davlatlashtirishdan  qaytishning  muhim  yo‘nalishlari  bu  ijara 

munosabatlarini  rivojlantirish  va  aksionerlik  mulkini  shakllantirish 

hisoblanadi.  Bu  jarayon  ma’lum  tadbirlaiga  rioya  qilingan  holda  olib 

borilishi  lozim,  bu  awalo,  ixtiyoriylik  asosida,  oshkoralik  hamda 

jamoatchilikning  umum  ishtirokida  amalga  oshirilib,  u  mehnat 

jamoalarining 

iqtisodiy 

manfaatiga, 

davlat 

manfaatlariga 

putur 

yetkazmasligi,  shu  bilan  birga  iste’molchilar  manfaatlariga  ham  zid 

bo‘lmasligi  zaair.  Bu  holda  mahsulot  hajmi,  sifati  va  mehnat 

unumdorligini oshirish,  ishlab chiqarishni 

boshqartemi yax£ii tadikil etish, 

mavjud  moddiy  texnika,  moliyaviy  va  mehnat  resurslaridan,  fan  va 

texnika yutuqlari,  yangi  texnologiyadan  samarali  foydalanish,  tovar ishlab 

chiqaridini  ko'paytiri^  hiaobiga bozorda narxlarning pasayishiga erishidn 

yo‘li bilan 

aholining moddiy farovonligning odiidiiga eridiidi talab etiladi.

Mamlakatimizda 

amalga 

oshirilgan 

xususiylashtirish 

jarayonining  o ‘ziga  xos  jihati  —  bu  uning  bosqichma-bosqich 

olib  borilganligidir  (4-chizma).

0 ‘zbekistonda  iqtisodiy  islohotlaming  birinchi  bosqichidayoq 

mulkchilikning hamma shakllari  teng 

huquqli 

ekanligi  konstitutsion 

tarzda e’tirof etildi  va davlat  mulki  monopolizmini  tugatish  hamda 

bu  mulkni  xususiylashtirish  hisobiga 

ko‘p 

ukladli  iqtisodiyotni  real 

shakllantirish  vazifasi  qo‘yildi.  Awalo,  mulkchilikning  turli  xil 

shakllari  qaror topishi  uchun  teng  huquqiy  normalar va  amal  qilish 

mexanizmlari  yaratildi9-

*