Ijtimoiy-iqtisodiy jarayonlarni modellashtirish va prognozlash

Zig-zag usuli
2-Ilova

Zig-zag usulining qo’llanilishi

1. 
   Ekspert varag’ining savollariga guruhning har bir talabasi o’quv materialidan zarur malumotlarni topadi.
   
2. 
   “Ekspertlar uchrashuvi”-turli guruhlarda bir xil materialni o’rganayotganlar o’zaro uchrashadi, ekspert sifatida malumotlarni almashadi,o’z savollariga birgalikda javob topadi va bu ma’lumotlarini o’z guruhlaridagi talabalarga qanday qilib yetkazish kerakligini rejalashtiradi.
   
3. 
   “Ekspertlar” o’z guruhlariga qaytim ma’lumotlarni tushuntiradi.
   
4. 
   Bir-biriga savollar berib, bir-birlarining bilimlarini baholaydi.
   

3. 
   Guruhlar_faoliyatini_baholash_jadvali'>Ilova
   

Guruhlar faoliyatini baholash jadvali
Har bir guruh boshqa guruhlarni so’zga chiqishlarni baholaydi. Mezonlar bo’yicha ballarni jamlaydi. (har bir mezon bo’yicha maksimal baholash balli - 5 ball)

Guruhlar	Javoblarning aniqligi	Ko’rgazmaliligi	Ommaviyligi (guruh a’zolarining faolligi)	Ballarning umumiy summasi
1
2
3

3. 
   Ilova
   

Umumiy hisobot va baho

Guruhlar	Guruhlarning umumiy ballari
	1	2	3	4
1	-
2		-
3			-
Umumiy ballar summasi
Bahosi (5 ga bo’lingan ballarning umumiy summasi)

3. 
   Ilova
   

Iqtisodiy modellar yordamida quyidagilar aniqlanadi:



1.


2.




Iqtisodiy–ijtimoiy izlanishda qo’laniladigan matematik apparat iqtisodiy-matematik modellashtirish deyiladi.
Model – bu iqtisodiy–ijtimoiy xolatining soddalashtirilgan shemasidir. Modelda berilgan jarayonga ta’sir etuvchi barcha omillar ularning ta’sir bo’yicha submodellar tariqasida yagona model tarkibiga kiritiladi.



Prognozlashtirish modelini tuzishning 3 ta bosqichi bor:



1- босқич:

2. 
   Mavzu. Vaqtli qatorlar modeli prognozlashning instrumentidi
   

1. 
   Vaqtli qatorlar va ularning tahlili.
   
2. 
   Ijtimoiy iqtisodiy ko‘rsatkichlarini vaqt qatorlari modellari asosida prognozlash.
   
3. 
   Trend turlarini tanlash muammolari va ularni echish usullari.
   
4. 
   Prognozlashni ekstropolyasiya usuli.
   

(“Tafakkur xaritasi” texnologiyasi o’tilgan darslarni takrorlashda yaxshi natija beradi.).
Vazifa: Quyida “Tafakkur xaritasi” keltirilgan
Xaritada ekonometrik modellarning nomlari sanab o’tilgan.
Sizning vazifangiz rasmni to’ldirib, tafakkur xaritasidagi har bir modellashtirish turining bosqichlarini yozib chiqishdan iborat.





Oddiy regressiya. Funktsional va statistik modellar. Ishonch va bashorat oraliqlari


Usul: Venn diagrammalari:

1. 
   vazifa: funktsional (A) va statistik (B) modellarning ta’rifini yozing, misollar keltiring. Ularning o’xshash va farqli tomonlarini ko’rsating.
   
2. 
   vazifa: ishonch (A) va bashorat (B) oraliqlarini hisoblash formulalarida qatnashuvchi miqdorlarni sanab o’ting; ularning o’xshash va farqli tomonlarini ko’rsating.
   

«Aqliy hujum» metodining asosiy qoidalari:

1. 
   Olg‘a surilgan fikr va g‘oyalar tanqid ostiga olinmaydi va baholanmaydi;
   
2. 
   Taklif qilinayotgan fikr va g‘oyalar qanchalik fantastik va antiqa bo‘lsa ham, uni baholashdan o‘zingizni tiying!
   
3. 
   Tanqid qilmang – hamma bildirilgan fikrlar bir xilda bebahodir.
   
4. 
   Fikr bildirilayotganda bo‘lmang!
   
5. 
   Maqsad – fikr va g‘oyalar sonini ko‘paytirish.
   
6. 
   Qanchalik ko‘p fikr va g‘oyalar bildirilsa, shunchalik yaxshi. YAngi va bebaho fikr va g‘oyaning vujudga kelish ehtimoli paydo bo‘ladi.
   
7. 
   Agar fikrlar qaytarilsa asabiylashmang va hayron bo‘lmang.
   
8. 
   Bu muammo faqatgina ma’lum usullar yordamidagina hal bo‘lishi mumkin, deb o‘ylamang.
   
9. 
   Fikrlar «hujumi»ni o‘tkazish vaqti aniqlanadi va unga qat’iyan rioya qilinishi shart.
   

“T-sxema-texnikasi”
Bu texnologiya murakkab, ko’p tarmoqli, muammo xarakteridagi mavzuli ma'ruza mashg’ulotlarining yakunida qo’llaniladi. Talabalarda tanqidiy, tahliliy, mantiqiy fikrlashni rivojlantirishga, hamda o’z g’oyalari va fikrlarini yozma yoki og’zaki bayon etish, ularni himoya qilishga imkoniyat tug’diradi.

1.