4. VAZIFADOSHLIK. Narsa va hodisalar o‘rtasidagi vazifaviy bir xillik asosida birining nomi orqali ikkinchisining ifodalanishi vazifadoshlik asosida ma’no ko‘chishi deyiladi.
Ko‘chalarni chiroqlar yop-yorug‘ qilib turibdi. Chiroq piligini pasaytirdi.
Yuqoridagi ikki gapda qo‘llanilgan chiroq so‘zining ma’nosiga e’tibor bersangiz, u bir xil vazifa bajaruvchi ikkita bir-biriga o‘xshamaydigan narsalarni ifodalayotganining guvohi bo‘lasiz. Birinchisida «elektr toki orqali yorituvchi noksimon (lampochka) yoki tayoqsimon asbob»ni, ikkinchisida esa «kerosinga pilik solish vositasi bilan yorituvchi, asos va shisha qismlardan tashkil topgan asbob»ni bildiradi.
Bu asboblar shakliga ko‘ra bir-biriga o‘xshamaydi, makon va zamonda ularning aloqadorligi ham yo‘q, lekin har ikkisi yoritish vazifasini bajargani uchun ularda vazifadoshlik asosida ma’no ko‘chgan.
Misollar, odam oyog‘i – stol oyog‘i. Qush qanoti – samolyot qanoti. Uyning eshigi – avtomobil eshigi.
Do'stlaringiz bilan baham: |