“Ijtimoiy fanlar”kafedrasi

Iqtisodiy tafakkurning tarkibiy qismlariga quyidagilar kiradi:
75-rasm 
Iqtisodiy tafakkur qismlarining uyg‘unligi jamiyatning nafaqat iqtisodiy ahvoliga, balki 
ijtimoiy tuzilishiga ham bog‘liq. Inson tug‘ilganidan boshlab to umrining oxirigacha bir qator 
iqtisodiy munosabatlarni amalga oshiradi, turli faoliyatlar bilan shug‘ullanadi, bularni biz 
o‘yin faoliyati, bilim olish va mehnat faoliyatiga ajratishimiz mumkin.
Mazkur faoliyatlar iqtisoddan ajralmagan holda kechadi, bola uyin faoliyati bilan 
jamiyatdagi iqtisodiy munosabatlarni anglaydi, ta’lim muassalarida matematika, ona tili, 
118
Bunkina M.K., Semenov V.A. Ekonomika i psixologiya. Na perekrestke nauk: Uchebnoye posobiye. – M.: 
Izdatelstvo “Delo i Servis”, 1998. – C. 66. 

---

adabiyot bilan bir qatorda iqtisodiy bilim asoslari bilan tanishadi, mehnat faoliyati esa ishlab 
chiqarish, xizmat ko‘rsatish, bir qator korxonalar bilan iqtisodiy munosabatlarga asoslangan 
shartnomalar tuzish, ularni amaldagi jarayoni bilan birga kechadi.
SHu jarayonni anglagan buyuk iqtisodchi A. Smit 
“Iqtisodiy odam konsepsiyasi”
ni 
shakllantirgan.
119
 
Iqtisodiy odam
- tanlov erkinligiga ega va o‘z maqsadi, qiziqishlari va ehtiyojlariga 
asoslanib, imkoniyatga qarab optimal va ratsional qaror chiqara oladigan bozor iqtisodiyotining 
ijodiy subekti.
120
Bu ta’rifdan biz iqtisodiy odamni faoliyatning har qanday turida o‘z iqtisodiy xulq-atvori 
bilan faoliyat yurituvchi shaxsni angladik. Mazkur iqtisodiy odam o‘z iqtisodiy ongi va xulq-
atvori bilan jamiyatga xizmat qiladi, faoliyat yuritadi va munosabatga kirishadi. 
Iqtisodiy ong va xulq-atvor insonni ma’lum bir iqtisodiy faoliyat bilan shug‘ullanishga 
sababchi bo‘ladi, bu faoliyat kishilarni iqtisodiy bilim olishga, va nihoyat iqtisodiy madaniyat 
asosida ish faoliyatini olishga undaydi. Jamiyat iqtisodiy rivojlanganda faqat iqtisod emas 
balki, siyosat, san’at, adabiyot, fan, ma’rifat, madaniyat, ta’lim uyg‘unlikda rivojlanadi.