“Ijtimoiy fanlar”kafedrasi

Madaniy tarixiy jarayonlarning kelib chiqishi
haqida N.S.Vigotskiy (1896-1934) 
nazariyasini yaratdi. 
Tafakkur nazariyasini
- S.L.Rubinshteyn (1889-1960) yaratib, muammoga faoliyatli 
yondashuvni taklif qildi.
Psixologiyada shakllanib bo’lgan uch asosiy oqim - psixoanaliz, bixeviorizm va 
geshtaltpsixologiya ichida ham ijtimoiy xulq-atvorni kichik guruhlar doirasida o’rganish 
tendentsiyasi paydo bo’ldi. Bunda asosiy diqqat kichik guruhlarga va ularda turlicha 
eksperimentlar o’tkazishga qaratilgan edi. Bunday holatning paydo bo’lganligi ijtimoiy 
psixologiyaning fan sifatida shakllanishida nihoyatda katta rol o’ynadi. 
Geshtaltpsixologiya
yo’nalishi
negizida maxsus ijtimoiy-psixologik yo’nalishlarning – 
interaktsionizm va kognitivizmning paydo bo’lganligi esa bu fanning eksperimental ekanligini 
yana bir bor isbot qildi. 
G‘arb psixologlari tomonidan yaqinda o‘tkazilgan tadqiqotlarda miyaning hajmi
odamning intellektlilik darajasiga bog‘liqligi, ya’ni “ziyoli” yoki “intelegent” odamlarda 
bosh miya po‘stidagi analizatorlarning uchlari juda ham zich joylashgan bo‘lib, ularda
o‘tkazilgan tafakkur darajasini aniqlash kabi testlarda ma’lumotlarni tez anglab olish va
uning mohiyatini tushunish boshqalarga nisbatan tezroq va samaraliroq bo‘lishi 
aniqlangan.
86
 
86
David G. Mаyers Psychology,© 2010 by Worth Publishers
. 413-
b
. 

---

Psixoanaliz
doirasida esa ijtimoiy-psixologik tadqiqotlar E.Fromm va J.Salliven ishlari 
bilan bog’liq bixevioristlardan farqli o’laroq bu erda eksperimentlar ikki kishi emas, balki 
ko’pchilik ishtirokida o’tkazila boshladi. Ularning izdoshlari V.Bayon, V.Bennis, G.Sheparde, 
V.Shutklarning o’tkazgan tadqiqotlari tufayli hozirgi kunda ham katta qiziqish bilan 
o’rganilayotgan kichik “T” guruhlar psixologiyasi yaratildi. Unda guruh sharoitida bir odamning 
boshqalarga ta’siri, guruhning ayrim individlar fikrlariga ta’siri kabi masalalar ishlab chiqildi va 
ijtimoiy-psixologik treninglar o’tkazishga asos solindi.