Ijtimoiy fanlar va sport

KIRISH

Mustaqil O‘zbekiston Respublikasida kadrlar tayyorlash milliy dasturini xayotga tadbiq qilish ko’p jixatdan o’quv-tarbiya ishlarini islox qilish, o’quvchilar yosh xususiyatlarini bilish, xar qaysi yoshdagi bolalar bilan olib boriladigan pedagogik, psixologik jarayonlar xususiyatlarini qanchalik yaxshi bilgan mutaxassislarga bog’liq. Yuqorida sanalgan muammolami xal qilishda qator gumanitar va maxsus fanlar yordam beradi. Pedagogik psixologiya, yosh psixologiyasi, muxandislik (injenerlik) psixologiyasi, kasb psixologiyasi, maxsus fanlami o’qitish metodikasi singari fanlar shular jumlasidandir.
“Kasbiy psixologiya” fani xozirgi zamon ishlab chiqarishi insonning u yoki bu faoliyat turida ishlashi uchun o’zida mavjud bo’lgan xam jismoniy, xam intellektual potensial imkoniyatlariga ega yoki ega emasliklarini aniqlashda juda muxim rol o’ynaydi. Fikr yuritish tezligi ya’ni reaksiyasi ko’p masalani xal qilish yoki uddalay olmaslik sababi bo’lishi mumkinligini, aniqlash va tegishli tavsiyalar ishlab chiqish, amaliyotda qullash bilan kasbiy psixologiya shug’ulanadi.
Ilmiy texnika taraqqiyoti (ITT) hozirgi kunda texnikaning toborajadallashib borayotgan texnika bilan bog‘liq, uni yaratish va ishlatish ko‘nikmalarini egallagan shaxsni tayyorlashni kun tartibiga keskin qilib qo’ymoqda. Bu muammoni oz bo‘lsada tezrok xal qilish, tayyorlanayotgan mutaxassislaming o’z maxoratlarini yoshlarga, kelajak avlodga qay darajada bera olishlariga bog’liq. “Kasbiy psixologiya” fani umumkasbiy fanlar blokiga kiritilgan kurs hisoblanadi. “Kasbiy psixologiya” fani gumanitar va ijtimoiy-iqtisodiy fanlar turkumiga kiradi va barcha noiqtisodiy bakalavriat ta’lim yo‘nalishlarida ham o‘qitiladi. Mazkur fan boshqa pedagogik fanlaming nazariy va uslubiy asosini tashkil qilib, o‘z rivojida aniq yo‘nalishdagi pedagogik fanlar uchun zamin bo‘lib xizat qiladi.
Fanni o‘qitishdan maqsad - talabalarga psixologik bilimlarning nazariy asoslarini, kasbiy psixologiyaning asosiy tushunchalari va kategoriyalarini, kasbiy psixologiyaning qonunlar va tamoyillarini o‘rgatish hamda ulami amaliyotda tatbiq etish ko‘nikmasini hosil qilishdan iborat. Ushbu maqsadga erishish uchun fan talabalami nazariy bilimlar, amaliy ko‘nikmalar, iqtisodiy hodisa va jarayonlarga uslubiy yondashuv hamda ilmiy dunyoqarashini shakllantirish vazifalarini bajaradi.
Fanni o‘qitishdan vazifasi - talabalarga kasbiy-psixologik bilimlarning nazariy asoslarini, kasbiy psixologiyaning asosiy tushunchalari va kategoriyalarini, kasbiy psixologiyaning qonunlar va tamoyillarini o‘rgatish hamda ulami amaliyotda tatbiq etish ko‘nikmasini hosil qilishdan iborat. Ushbu maqsadga erishish uchun fan talabalami nazariy bilimlar, amaliy ko‘nikmalar, iqtisodiy hodisa va jarayonlarga uslubiy yondashuv hamda ilmiy dunyoqarashini shakllantirish vazifalarini bajaradi.
Fan bo‘yicha talabalaming bilim, ko‘nikma va malakalariga quyidagi talablar qo‘yiladi:

• 
  kasbiy psixologiyaning tadqiqot metodlari, kasblar va ulaming klassifikatsiyasi, professiografiya va professiografik tadqiqotlar, shaxs va shaxsiyat, kasbiy motiv va motivatsiya, mexnat faoliyati motivlari, o‘quv faoliyatini motivatsiyalash tizimi tasavvuriga ega bo‘lishi;
  
• 
  diqqat va kasb tanlash, idrok va kabga yo’llash, shaxs psixologiyasi va uni kasbga yo‘llash, xotira va kasb malakalarini egallash masalalari, tafakkur va kasbni egallash, munosabat va ijtimoiy bilish qobiliyati, qobiliyatlar va shaxsning kasbiy shakillanishi, psixologiya va xayot (yashash) metodik asoslarini amalda qo‘llay olishni ko‘nikmalarini bilishi va ulardan foydalanish;
  
• 
  shaxs insoniy munosabatlar tizimida, muommila texnikasi, temperament va faoliyatning individual xususiyatlari, kasb egallash masalalari, xarakter va kasbiy sifatlar, shaxs taraqqiyotining yoshga bog‘lik xususiyatlari, o‘smirlik va yetuklik davrlar psixologiyasi, kasbiy maslaxatlar psixologiyasi bo‘yicha malaka va ko‘nikmalariga ega bo'lishi kerak.