Ijtimoiy fanlar

Moddiy  munosabatlar  -  insonhayotining  moddiy  taraqqiyotidagi 
munosabatlar:  inson  yashashi,  bor  bo’lishi  uchun,  avvalo  u  moddiy  ehtiyojini 
ta’minlashi kerak. U oziq-ovqat, kiyim, turarjoy bilan ta’minlanishi lozim. Ana 
shu  ehtiyojini  qondirish  uchun  u  jamiyatda  boshqa  insonlar,  guruhlar  bilan 
munosabatda  bo’ladi.  Shuningdek,  oila  ham,  guruhlar  ham,  xoli  davlat  ham 
nihoyat butun jamiyat hisoblanadi. 
Mafkuraviy  (ideologik)  munosabatlar  -  siyosiy,  huquqiy,  axloqiy    va 
diniy  munosabatlar.  Uning  asosiy o’zagini moddiy munosabatlar tashkil etadi. 
Demak,  moddiy  munosabatlar  bazis,  ideologik  munosabatlar  ustqurma 
hisoblanadi.