“ijtimoiy fanlar” kafedrasi

Dispozitiv muddatlar qonunda belgilangan bo`lsada, taraflar kelishuvga muvofiq mavjud vaziyat taqozosidan kelib chiqib qisqartirish yoki uzaytirish huquqiga ega bo`ladilar. Masalan, majburiyatni darhol bajarish vazifasi qonun, shartnoma yoki shartnoma mohiyatidan anglashilmasa qarzdor bunday majburiyatni kreditor talab qilgan kundan boshlab yetti kunlik muddat ichida bajarishi lozim (FKning 242-moddasi), biroq taraflar o`zaro kelishuv asosida ijro darhol yoki bir oz muddat o`tgach amalga oshirilishini belgilashlari mumkin.

Mutloq aniq muddatlar aniq paytni yoki yuridik oqibat bilan bog`liq vaqt oralig`ini ifodalaydi. Ularga kalendar sanasi yoki aniq vaqt davri bilan belgilanadigan muddatlar misol bo`lishi mumkin. Masalan, ishning natijalari 1 maygacha topshirilishi lozimligi ko`rsatilgan bo`lsa, bunday muddatlar mutloq aniq muddat hisoblanadi.

Qisman aniq muddatlar aniq davr yoki vaqt oralig`i bilan bog`liq bo`lsada, o`zlarining belgilanishi holatidan kelib chiqib mutloq aniq muddatlarga qaraganda kamroq aniqlikka ega bo`ladilar. Qisman aniq muddatlar jumlasiga ro`y berishi muqarrar bo`lgan hodisa bilan belgilanadigan muddatlar ham kiradi. Masalan, daryo muzlari erishi yukni yetkazib berish bilan bog`liq muddatlar.