“ijtimoiy fanlar” kafedrasi

Davlat korxonalari – yuridik shaxs sifatida. O`zbekiston Respublikasi FKning 70-moddasiga muvofiq, unitar korxona deb o`ziga biriktirib qo`yilgan mol-mulkka nisbatan mulkdor tomonidan mulk huquqi berilmagan tijoratchi tashkilotga aytiladi. Bu korxonaning mulki bo`linmasdir va u qo`shilgan hissalar (ulushlar, paylar) bo`yicha, shu jumladan, korxona xodimlari o`rtasida ham taqsimlanmaydi. Unitar korxonaning mol-mulki unga xo`jalik yuritish yoki operativ boshqarish huquqi asosida tegishlidir. Unitar korxona o`z majburiyatlari bo`yicha o`ziga qarashli mol-mulk bilan javob beradi. Unitar korxona o`z mol-mulk egasining majburiyati bo`yicha javob bermaydi. FKning 71-moddasida belgilanishicha, yuridik shaxs huquqiga ega bo`lgan, xo`jalik yuritish huquqiga asoslangan unitar korxona mulkdorning yoki u vakil qilgan organning qaroriga muvofiq tashkil etiladi. Korxonaning ta'sis hujjati belgilangan tartibda tasdiqlangan ustavidan iborat. Xo`jalik yuritish huquqiga asoslangan unitar korxona o`z mol-mulkining bir qismini xo`jalik yuritish uchun belgilangan tartibda topshirish yo`li bilan yuridik shaxs bo`lgan boshqa unitar korxona (sho`ba korxona) tashkil etishi mumkin. Qonun hujjatlarida nazarda tutilgan hollarda davlat organining qaroriga muvofiq davlat mulki bo`lgan molmulk negizida operativ boshqarish huquqiga asoslangan davlat unitar korxonasi (davlat korxonasi) tashkil etilishi mumkin. Operativ boshqaruv huquqiga asoslangan davlat korxonasining firma nomi uning davlat korxonasi ekanligini ko`rsatib turadi, korxonaning mol-mulki yetarli bo`lmaganida davlat korxona majburiyatlari bo`yicha subsidiar javobgar bo`ladi.

Davlat korxonasi uni tuzgan davlat organining qaroriga muvofiq qayta tashkil etilishi yoki tugatilishi mumkin (FKning 72-moddasi).

Davlat korxonasining asosiy ta'sis hujjati bu – uning ustavidir. Davlat korxonasi ana shu ustav asosida ish olib boradi. Ustavda quyidagilar belgilanadi: korxonaning nomi, joylashgan yeri, mol-mulki va mablag`lari, xo`jalik faoliyati turi, faoliyat predmeti, mehnatni tashkil qilish va unga haq to`lash, korxona boshqaruvi, hisoboti, korxona faoliyatini qayta tashkil qilish va tugatish haqidagi qoidalar.