Ijtimoiy fanlar” kafedrasi «kasbiy psixologiya» fanidan

2.Professiografiyaning tuzilishi. Psixografiyalarni kasbga yo’naltirish uchun ishlab chiqayotganda kasbning umumiy professiografik va tjtimoiy psixologik ta’siriga katta e’tibor beriladi. Mehnat sharoitlavridan tehnik tehnalogik va ijtimoiy psixologk sharoitlari ancha chuqurroq o’rganiladi. Tadqiqotlarning muhim yo’nalish shaxsning qobiliyatlari psixofiziologik xususiyatlarini baholashdir.
Professiogrammalarning kasbga yo’naltirish va kasbiy tanlov maqsadida ishlab chiqishda psixodiognostik tadqiqotlar juda muhim xisoblanadi. Qolgan tadqiqotlar o’quv – kasb muassasalarida tinglovchilar, o’quvchilar o’qishiga qabul qilinadigan shaxslar ishlashi lozim bo’lgan sharoitlarni aniqlash uchun axmiyatga ega. Ammo ular ham muhim xisoblanadi, chunki aniq majburiyatlarni va mehnat sharoitlarni bilmasdan, kasbga yo’naltirish, kasbiy yo’naluvni tashkillashtirib va kasbga layoqatni aniqlab bo’lmaydi.Professiografik tadqiqotlar metodlari.
Kasb ilmiy ta’siri mehnatning tashqi (mehnat xulqi ) tashqi ya’ni psixik jarayonlar ko’rishini ya’ni mehnat sub’ektining ichki vositalari bo’lgan integral psixologik tizilmalarini nazarda tutadi. Professiografiyada ko’pgina turli tuman usullar qo’llanadi.

• 
  Ijtimoiy (so’rovnomalar savollar kiritilgan kuzatuv);
  

• Psixologik (suxbat kuzatuv tajriba va ulardan kelib chiquvchi intervyu shaxsiy so’rovnomalar teslar tajribalar psixobiografiyalar faoliyat maxsulotlarning muhim)

  
  

• Fiziologik (EKG.KGR qayda arterial bosimni o’lchash antopometrik va tehnik ma’lumotlar);

  
  

• Tehnalogik jarayonlar ta’siri va boshqa usullar xilma – xilligidan vaqt, kuch va vaziyatlarni minimal bilan profesiogramma tadqiqotdagi savollarga javob beruvchi usullarni tanlash lozim .

  
  

Usullar kompleksini ishlab chiqishda tizim tashkil etuvchi omil tadqiqot maqsadi rol o’ynaydi.

3.Psixogramma tushunchasi .
Psixogramma – kasbning psixolgik portreti bo’lib, u aniq kasbda dolzarb bo’lgan psixologik funktsiyalar gurhi bilan namoyon bo’ladi. Professiografik tadqiqotlarning keyingi yo’nalishi – toliqish monotoniya boshqa yomon holatlarni oldini olish travmatizm bilan ko’rishi kasalligining pasayishi maqsadida mehnat sharoitlari va tartibinin o’rganishdir. Tadqiqotlarning asosiy maqsadi – mehnat sharoitlar va tartibini o’rganishi va shu bilan birga normal va patologik xolatlar, shuningdek, shaxsning kasbiy muhim va faoliyatiga bo’lgan reaktsiyasini tashxis etadi. Bu kompleksga professiografik usullardan gigienik, tabiiy, psixologk va fiziologik usullar kiradi.Kasb tanlashga yo`naltirish davlatning tadbir choralari tizimidan iborat bo`lib inson tomonidan tanlanadi, o`z hayot yo`lining ilmiy asoslanganligini ta`minlashga xizmat qiladi, u turmushda o`z o`rninn aniqlaydi va quyidagi shakllarda amalga oshiriladi:

1. 
   maktabda kasbiy ma`lumotlar berish;
   
2. 
   kasb — hunar maorifi bilan shug`ullanish:
   
3. 
   radio, televideniye, kino, matbuotda tashviqot qilish;
   
4. 
   kasb yuzasidan maslahatlar;
   
5. 
   kasbga saralash (qobiliyatiga binoan);
   
6. 
   kasbga moslashish (adaptatsiyalash).