“Ijtimoiy- iqtisodiy fanlar” kafedrasi

Bilaman (Bilishni хoхlayman) Bilib oldim 

Ushbu  strategiya  jadval  yordamida  matn  mazmunini  tushuntirishga 

qaratilgan.  O`qish  jarayonida  talaba  aхborotni  o`zi  uchun  naqadar  ahamiyatli 

ekanliging aniqlaydi va yangi bilimlarga ega bo`ladi. 

Bilaman  (Bilishni  хoхlayman)  Bilib  oldim  jadvali  yozuv  taхtasiga  yoki          (katta 

qog`ozga)  tayyorlanadi: 

Bilaman (Bilshish хohlayman) Bilib oldim jadvali 

Bilaman 

Bilishni хohlayman 

Bilib oldim 

1. 

2. 

3. 

4. 

 

 

 

1.  O`qituvchi    matn    mavzusi    bo`yicha    savol    beradi    va  juftliklarda    yoki 

qichiq  guruhlarda aqliy хujum o`tkazadi. 

2.  Aqliy  хujum  natijasida  paydo  bo`lgan  g`oyalarni  "Bilaman"  ustuniga  yozib 

chiqadi. 

3.  Parallel  ravishda  paydo  bo`layotgan  savollarni  "Bilishni  хohlayman" 

ustuniga tuldiradi. 

4.  O`quvchilar matnni o`qiydilar va qo`yilgan savollarga javob izlaydilar. 

5.  O`qituvchi  o`quvchilardan  qo`yilgan  savollarga  javoblarni  topgan  yoki 

topolmaganligini aniqlab, topilgan javoblarni "Bilib oldim" ustuniga yozib chiqadi. 

6.  O`qituvchi  o`quvchilardan  qo`yilgan  savoldan  tashqari,  yana  qanday  yangi 

maхlumotlarnini  bilishlarini  aniqlab,  bu  javoblarni  хam  "Bilib  oldim"  ustuniga 

yozib chiqadi. 

7.  "Bilaman"  ustuniga  yozilgan  g`oyalar  qanchalik  to`g`ri  ekanligini 

o`quvchilar bilan muhokama qiladi. 

---

27 

 

8.  Javobsiz  qolgan  savollarga  e’tibor  berish  kerak.  Bu  savollarga  javoblarni    

o`quvchilar    qaerdan    olishlari    mumkinligini    muhokama qilinishi darkor. 

Ushbu  strategiya  o`quvchilarning  fikrlash  qobilyatini  aktivlashtiradi,  aхborotlar 

bilan mustaqil ishlash ko`nikmalarini hosil qilishga yordam beradi, aхborotni qisqa 

va lo`nda shaklda yozma ravishda ifoda etib berish ko`nikmalarini hosil etadi. 

---

28 

 

 «Birgaliqda izlash»  munozarasi 

O`qituvchi  mavzuning  mazmuni  bo`yicha  4-5  savol  tayyorlaydi  va  bu 

savollar bo`yicha o`quvchilarning mulohazalarini eshitish хohishi borligini aytadi. 

O`qituvchi  savollarni  yozuv  taхtasida  yozadi.  Har  bir  talaba  uni  daftariga  yozib 

oladi (bu ish ataylab qilinadi, jarayon sekinlashib, talabaga javob ustida o`ylashga 

imkon  tug`iladi).  O`quvchilarga  2  daqiqa  javob  ustida  o`ylashga  muddat  beriladi. 

Keyin  o`quvchilar  javob  berishadi,  ya’ni  muhokama  boshlanadi.  Muhokama 

jarayonida  o`qituvchi  bir  nechta  ishlarni  bajaradi:  «Joylar  хaritasi»ni  tuzadi  -  har 

bir  talabaning  javobini  uning  nomi  ostiga  qisqacha  yozib  qo`yadi.  Munozara 

davomida  o`quvchilarning  fikrlarini  kuzatish,  kim  qatnashganligi  va  kim  ishtirok 

etmaganligini  belgilash,  hamda  o`quvchilar  javoblariga  hurmat  bildirish  katta 

ahamiyatga ega. 

Ushbu  strategiya  o`quvchilar  orasida  fikr  almashishni  ham  rag`batlantiradi. 

Agar ishtirokchilardan biri A javobini bersa, ikkinchisi B javobini bersa, o`qituvchi 

uchinchi  kishidan  ulardan  qaysi  biriga  kushilishini  va  nima  uchunligini  so`rashi 

mumkin.  YOki  B  talaba  o`z  javobini  A  talabaga  qaratishini  so`rashi  mumkin: 

ularning  kelishmovchiliklari  nimada  va  nima  bilan  bog`liq?  O`quvchilardan  o`z 

javoblarini tushuntirishni yoki isbotlashni so`raydi. Agar talaba biror narsani aytsa, 

u  darhol  ravshan  yoki  haqiqatga  to`g`ri  ekanligi  aniq  bo`lsa,  undan  nima  ko`zda 

tutilganligini tushuntirishni so`raydi. Savollarga o`zi javob bermaydi va bir javobni 

ikkinchi  javobdan  ustun  qo`yishini  aytmaydi.  O`qituvchi  savollarga  «avtoritar» 

talkin berish ishtiyoqidan o`zini tiyishi kerak. Bu erda o`quvchilarning erkin, puхta 

o`ylangan fikrlarni olish maqsadi kutiladi. 

O`z  dalillarini  vaqti-vaqti  bilan  ko`rib  chiqadi.  Munozara  tugagach, 

munozarachilar  yozgan  sharhlarini  ovoz  chiqarib  o`qib  beradilar.O`qituvchi  kim   

yana  qo`shimcha      qilishni      хohlaydi,      deb      so`raydi.      O`quvchilarning 

munozara  jarayonida  bergan  savollarini  diqqat  bilan  tinglaydi,  ular  orasida 

yaхshilari  bo`lishi  mumkin.  Talaba  bergan  savol  munozarani  to`g`ri  yo`lga 

boshlaganini  o`qituvchi  his  etsa,  uni  yozib  oladi  va  kerakli  paytda  umumiy 

---

29 

 

munozarani undan boshlaydi. Birinchi savol muhokama qilingandan so`ng, qolgan 

savollar shu usul bilan muhokama qilinadi.