Ijtimoii pedagogika

Vasiylik va qaramotga olish — yetim bolalarni va ota-onalari qarovisiz qolgan bolalarni boqittg, tarbiyalash, ta’lim berish va ularning huquq va qiziqishlarini himoya qilish uchup joylash- tirish shaklidir.

Vasiylik 14 yottgga yetmagan bolalar ustidan o‘rnatiladi, qaramog‘iga olish 14 yoshdan 18 yoshgacha bolalar ustidan o‘rnatiladi.

Yetimlik — jamiyat oldida turgan juda jiddiy muammolaridan biridir. Ota-onasini yo‘qotgan bola — bu alohida, juda ham fojiali dunyodir, ota va onalik bo‘lish ehtiyoji bolaning eng kuchli talablaridan biridir.

Ijtimoiy yetimlik bugungi kunda ko‘plab rivojlangan va rivojlanayotgan davlatlar uchup xosdir. Masalan: Amerikalik tadqiqodchilar butun dunyo bo‘yicha kasalxonalar, tug‘ruqxonalar, ijtimoiy muassasalar tashlab ketilgan chaqaloqlar bilan to‘lib ketganligini aytadilar. Ularni turlicha «Voz kechilgan bolalar», «Davlat bolalari», «Tashlab ketish uchup tug‘ilganlar» ham deb ataydilar.

BMT xalqaro ekspertlarining ma’lumotlari bo‘yicha g‘arbiy va sharqiy Yevropa mamlakatlarida tashlab ketilgan bolalar soni keskin oshgani ko‘rsatiladi. Rivojlanayotgan mamlakatlarda ham bunday bolalar soni ortib bormoqda.

Bolalarga muhabbat ularga e’tiborli bo‘lish O‘zbekiston xalqiga qadimdan odat bo‘lib kelgan. O‘zbekiston Respublikasi Prezidenta I. A. Karimov bu xususda shunday deydi: «Inson­parvarlik — bu uzbek xalqinipg milliy ruhi, ajralmas belgisidir. Bag‘ritoshlik va zulm unga yo'tdir... Bugungi kunda ham uzbek oilasi

ezgulik va hayoli bolalarga muxabbat, kattalarni hurmat qilish, yatsinlariga nisbatan va birovlarning dardiga ham-tashvishiga g‘amxo‘r, mehribonlik timsolidir».

O‘zbek xalqi eng yaxshi sharqona an’nalariga amal qilib har doim mehmondo‘st va do‘stona munosabatda bo‘lgan, urush qurbonlarini asrab boshpana bergan va ularga g‘amxo‘rlik qilganlar, farzandlarini o‘zlarining tarbiyasiga olganlar (1941- 1945 yil) 15 ta yetim qolgan bolani asrab olgan Shomahmudovlar oilasini eslash kifoya. Urush boshlanganiga Shomahmudovlar — Shomahmud va uning rafiqasi Bahri Akromova artelda terimchi bo‘lib ishlaganlar. 1966 yili zilzila oqibatida boshpanasiz qolganlarning bolalarini ham o‘z oilasiga qabul qildilar. Shomahmudov «Hurmat belgisi» ordeni, Bahri Akromova «Qahramon ona» ordeni bilan mukofotlanganlar. Ular Rahmat Fayziyning «Hazrati inson» romanining asosiy qahramon- laridir.

Giyohvandpik — deviant hulqning namoyon bo‘lish shakli sifatida