Ijodiy metodlar va yozuvchi pafosi

IJODIY METODLAR VA YOZUVCHI PAFOSI 
Pafos yunoncha "ehtiros", "hissiyot", "iztirob" ma'nolarini anglatuvchi "pathos" so'zidan 
olingan. Adabiy atama sifatida esa asarga singib ketgan, undagi badiiy tasvirning yo'nalishini 
belgilab beradigan jo'shqin tuyg'u va ko'tarinki ruhni anglatadi. Bu tuyg'u va ruh ijobiy 
xarakterda bo'lganda xayrixohlikni, salbiy tabiatga ega bo'lganda inkorni bildirishi mumkin.
 
Pafos bilan yozilgan asarda adib o'z nuqtayi nazari va qarashlarini berkitmaydi. Aksincha, 
o'zi ilgari surgan va o'tkazmoqchi bo'lgan hayotiy-estetik fikrni kuchli hayajon hamda jo'shqin 
ehtiros bilan yoqlaydi. Shu tariqa, pafos bilan yozilgan asarning o'quvchisi ko'pincha yozuvchi 
qarashlarining tarafdoriga aylanadi. Chunki asarning pafosi uni xolis kuzatuvchi emas, balki 
astoydil tarafdor bo'lishga undaydi.
 
Pafos badiiy asarning ifoda tarzinigina emas, balki uning ma'no-mohiyatini ham belgilab 
beradi. Chunonchi, "Asrga tatigulik kun" romanida oddiy temiryo'lchi Edigey va Nayman 
onaning o'ylari, so'zlari, qilgan ishlari kuchli pafos bilan tasvirlangani uchun ham kitobxonni 
o'ziga rom etadi. Ayni paytda, jungjanglar, Jo'lomon va Sobitjonning xatti-harakatlari, gaplari, 
tutumlari adib tomonidan jo'shqinlik bilan inkor etilgani sababli o'quvchi bu timsollarni qabul 
qilolmay qoladi. Shu tariqa asarning pafosi uning o'quvchisiga o'z nuqtayi nazarini aniq belgilab

olishda yordam beradi.

 
Asar pafosi, ayniqsa, Nayman ona timsoli tasvirida yaqqol bo'y ko'rsatgan. Manqurt haqidagi 
afsonada insonning asosiy bel-gisi bo'lmish o'zlikdan ayirish, xotirasidan mahrum qilish cheksiz 
nafrat bilan tasvirlanganki, o'quvchi beixtiyor Ch. Aytmatovning qizg'in tarafdoriga aylanganini 
bilmay ham qoladi.