Iii. T. Otaeoeb, m y m m h o b



Download 10,39 Mb.
Pdf ko'rish
bet171/219
Sana22.02.2022
Hajmi10,39 Mb.
#83899
1   ...   167   168   169   170   171   172   173   174   ...   219
Bog'liq
43valeologiyaasoslaripdf

М олия-тарбия тизими.
Х и соб-китобларга хараганда, Р есп у б ли к ам и зн и н г м ак- 
таблар, ухув ю ртлари, олийгохларида 7 млн атроф ида уЦув-
317


чи ва талабалар таълим оладилар. Д ем ак, шунча киш и кар 
йили \ам д а уларнинг \а р бири 10— 15 йил давомида маълум 
тартиб камда ю кламаларга асосланган укув-тарбия тизим и 
таъсирида буладилар. Гап ш ундаки, ана шу укув юкламалари 
йилдан-йилга асоссиз равиш да купайиб ва мураккаблашиб, 
\а р бир кейинги авлод, узидан олдинги авлодга Караганда 
2—3 баробар ортикча юкламаларга дучор булмокда. Укув пред- 
м етларининг мураккаблиги ва кун давом ида узлаш тирила- 
ди ган м атер и ал л арн и н г каж м и эса укувчи -тал абал ар н и н г 
имкониятларидан бир неча маротаба ор ти к буляпти.
О кибатда укувчи \а м , талаба кам муттасил жуда юкори 
акдий ю клам анинг таъсирида булади. Бундай кол у н и н гж и с - 
м оний ривож ланиш и н и н г оркааа колиш ига, асаблар ти зи - 
м ида невроз колатларига ва булар таъ си ри да ю рак, к о н - 
том ирлар, ош козон камда ичаклар, ички секрец ия безлари 
каби каётий муким тизим лар ва аъзолар ф аолиятида нук- 
сонлар пайдо булиш ига олиб келади. Буларнинг устига уй 
вазиф аларини бДжариш, купчилиги кераксиз булган савол- 
ларга ж авоб бериш , о р ал и к б а\о л аш ва и м ти \о н л ар , курс 
и ш л ари н и то п ш и р и ш каб и лар б и лан б орли к ю клам алар, 
ай ри м у сто зл ар н и н г «йулини б и лм ай д и ган » ш о ги рд н и н г 
«онгини киритиб куйиш» (бу тарбия эмас, балки тарбияда- 
ги саво д си зли к ва куп олли к) м аксадидаги журттага к и й - 
наш ларини кам куш сак, ёш лар олдида турган муаммолар- 
ни тасаввур кдлиш о со н р о к булади. Буларнинг окибати — 
урта мактаб ёки махсус билим ю ртларини битирган ёш лар- 
н и н г купчилиги салом атли к к>фсаткичи жикатдан карбий 
хизматга ярам айдиган ёки ёш ликдан б и рон -б и р жиддий ка- 
саллик орттириб олган, эн г мукими, ш унча куп, 
тириз
ва 
чукур ф анлар реж алаш тирилган укув д астурининг ичидан 
утиб, билим дараж алари н и н г кам ана холос, эмаслигида.
Б изнинг билим уф кдарим изни чегаралаётган нарса укув 
дастурларим изга \и со б -к и то б с и з киритилаётган ва асоссиз 
чукурлаш тирилаётган предметлар эм асм икан . Умуман киш и 
Узидаги кобилиятни нам оён килиш и учун барча ф анларни 
билиш и ш артми? М асалан, П уш кин м атематикадан «ноль»
318


булган, Бетховен бутун умр ку п ай ти ри ш ж адвали н и би л - 
м аган, Ч ехов ад аб иётд ан (о гзак и ва ё зм а д а н ) ^злаш ти ра 
олм аган л и ги учун 3 -си н ф д а и кки й ил у к и ган , Ш аляп и н
черков хорига, Горький эса К рзон ун и вер си тети н и н г ф и ­
лология факультетига кабул кили н м аган лар. Х атто, 9 ёш и- 
гача тузукрок, гапира олмаган м а шкур Э й н ш тей н укув дас- 
турини узлаштира олмаганлиги учун 15 ёш ида гимназиядан 
кайдалган. Л ек и н улардаги к о б и л и я тн и н г оламш ум уллиги 
каммага маълум. «Евроталант» ассоцияциясининг маъдумотла- 
рига кдраганда, дастурларни узлаштирмасдан, мактабдан хдй- 
далганларнинг 30 ф оизи ута кобилиятли болалар булганлар 
ва улардан кейинчалик буюк киш илар етиш иб чиккднлар.
Тарбия услубимизда \а м би р талай м уам молар мавжуд. 
Булардан бири, болакайни, ёш ларн и , ш огирдни «айтганни 
Кил», «гап кайтарма», «сенинг и ш и н г б^лм асин» кабилида 
м уносабатларда о та -о н а , устоз, ёш и к а тт а л а р н и н г устун- 
л игига асосланган, куп р ок тан ки д д ан иборат булган т а р ­
бия услубидир. А сосан, итоаткорли кка каратилган бундай 
тарбия ёш ларни мустакдл ф и кр си з, ж уръагсиз, таш аббус- 
сиз килиб куяди ва улар кей и н чали к каёт йулларида ки й н а- 
ладилар, узларидаги кобилиятни нам оён кила олмайдилар. 
Бу далиллар бизда ,\ам мавжуд укув-тарбия тизим и какида 
жиддий уйлаб куриш нинг вакги аллакачон келганлигидан 
далолат беради.
Куриниб турибдики, бу с о \а д а о лди м и зда турган вази- 
ф а ёш лардаги ф аоллик ва таш аббускорликни таъм инлай ола- 
диган ва ривож лантирадиган тарбия услубини ш акллан ти - 
риш камда ом м алаш тириш дан иборат. Ш уни эсдан чи кар- 
м ас л и к к е р а к к и , та р б и я м е н т а л и т е т н и ш а к л л а н т и р а д и . 
Ш унинг учун \а р бир х ал кн и н г м ен тали тета (халкка хос 
булган хусусиятлар) унинг тарбия услубидан келиб чикади.

Download 10,39 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   167   168   169   170   171   172   173   174   ...   219




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish