Iii-qism To‘g‘ri t

Tishning profilini grafikaviy usulda chizish
1. CHizmadagi AP kesmani teng qismlarga bo‘lamiz. Masalan, AP kesmani to‘rtta teng qismga bo‘lib, P3, 32, 21, 1A kesmalarni olamiz. Ilashish chizig‘ining davomida A5, 56 teng kesmalarni ham belgilaymiz.
2. A nuqtadan boshlab, asosiy aylanada bu kesmalarga teng

A1=A1, A2=A2, A3=A3, shuningdek, A5=A5 va A6=A6 yoylarni belgilaymiz

25

3. Belgilangan 1^, 2^, 3^, 4^, 5^, 6^ nuqtalarni g‘ildirakning markazi O₄ bilan tutashtiramiz. Bu nuqtalardan radius chiziqlariga tik, ya’ni asosiy aylanaga urinma chiziqlar o‘tkazamiz.
4. Evolventaning evolventadan o‘tkazilgan normal chiziqning uzunligi asosiy aylanasi “yoyning uzunligiga teng” degan xossasiga asoslanib, evolventa egri chizig‘ini chizamiz. Buning uchun birinchi urinma chiziqda bitta 1^1^ kesma, ikkinchi urinma chiziqning 2 nuqtasidan 2^2^ kesma, uchinchi urinmaning 3 nuqtasidan 3^3^ kesma belgilaymiz va hokazo.
5. Belgilangan 1^, 2^, 3^, 4^, 5^, 6^ nuqtalarni ketma-ket (silliq chiziq bilan) tutashtirib, evolventa chizig‘ini hosil qilamiz. Ikkinchi g‘ildirak tishining profilini ham xuddi shu tarzda chizamiz. CHizish paytida tish botiqligi aylanasining radiusi r_f asosiy aylana radiusi r_b ga teng, undan katta yoki kichik bo‘lishi mumkin. Bu hol g‘ildirak tishlarining soniga bog‘liq. Agar r_f r_b bo‘lsa, tish botiqligining aylanasi evolventa bilan kesishadi. Agar r_f r_b bo‘lsa, tish botiqligining aylanasi evolventa bilan kesishmaydi.
Tish botiqligi aylanasining katta-kichikligidan qat’i nazar, tish profilining evolventa qismi bilan tish botiqligi aylanasini birlashtiruvchi qismda burilish radiusi bo‘lishi kerak. Agar r_fr_b bo‘lsa, tish asosi aylanasini evolventa bilan _f0,3m ga teng galtel radiusi bilan tutashtiramiz.
Agar r_f r_b bo‘lsa, tish profilining evolventa bo‘lmagan qismini radial to‘g‘ri chiziq vositasida g‘ildirak markazi bilan birlashtirib, hosil bo‘lgan chiziqni tish botiqligi aylanasi bilan
_f 0,3m0,3mm
radius aylana yoyi yordamida tutashtiramiz.
Agar radiuslarning r_br_f ayirmasi 0,2m dan kichik bo‘lsa,
radial to‘g‘ri chiziqlar o‘tkazilmaydi va tish botiqligi aylanasi bilan evolventa profili 0,3m radiusli yoy vositasida tutashtiriladi.

6. Boshlang‘ich aylana yoyi bo‘yicha tishning qalinligi

S=s/ _l=0,00785/0,0002=39,25

ни белгилаймиз ва уни тенг икки қисмга бўламиз. Уни ғилдирак
маркази O₄ билан туташтириб, тишнинг симметрия ўқини ҳосил
қиламиз. Симметрик проекциялаш усулида тишнинг иккинчи
эвольвента профилини чизамиз.
7. Тишнинг бошланғич айлана ёйи бўйича қадами

26

P=P/ _l=0,0188/0,0002=94

ga teng oraliqda qo‘shni tishlarning simmetriya o‘qlarini
belgilaymiz va tishning profillarini chizamiz.
8. Ikkinchi g‘ildirak tishning profilini ham chizamiz. Har bir
g‘ildirakning uchtadan tishi chiziladi.