Iii qism. Musiqa asarlari tahlili 1-mavzu. Musiqiy shakl va uning umumiy asoslari

4.Davriyalarning tuzilishidagi о‘ziga xosliklar.
1.Davriya tuzilishining о‘ziga xos qirralari jumlalar, taktlarining hajmi va metrik jihatdan bog‘lanishida namoyon bо‘ladi. Tuzilmaning kattalashishi ,asosan, aynan ikkinchi jumlaning kengaytirilishi hisobiga amalga oshiriladi (I.Gaydn. Kvartet №1, 3- qism).
Ikkinchi jumlasi qisqartirilgan davriyalar nisbatan kam uchraydi (F.Mendelson. “Sо‘zsiz qо‘shiq”, №30).
2. Ba’zan uch jumladan tarkib topgan davriyalar ham uchraydi, bunda uchinchi jumla о‘zidan oldin keladigan jumla uchun yakunlovchi vazifasini bajarmaydi (E.Grig. Norvegiya raqsi. №2). Tо‘rt jumladan iborat bо‘lgan davriyalar ham mavjud (F.Shopen. cis-moll prelyudiyasi).
3. Jumlalarga ajratilmaydigan davriyalar ham mavjud bо‘lib, ular yalpi rivojlovli davriyalar deyiladi. Bunday davriyalar ayrim hollarda jumlalar hosil qilmaydigan,ammo chegarasi aniq bо‘lgan iboralardan tarkib topadi (L.Betxoven. Trio, op.9. №1, 4 -qism).
4. Yana shunday davriyalar ham borki, ularda ayrim iboralar jumlalar hosil qilmaydi, ayrimlari esa davriyaning ikkinchi yarmida jumla hosil qilishi mumkin.