Iii международная научно-практическая конференция

Мавзу долзарблиги:
Давлатимизда ислом дини қадриятлар тизими 
сифатида ахлоқий тузилишини шакллантирувчи омил сифатида кенг 
ўрганилади. Келажагимиз ворислари – ёшлар ва кенг оммага ўз соғлигини 
асраш учун чекишни зараридан огоҳлантириб, бу иллатдан эртага эмас,-бугун 
вос кечиш,”умуман чекмаслик”ни тарғиб қилиш. “Чекиш нафақат ўз 
саломатлигига балки ўзгалар саломатлигига ва умумхалқ мулки бўлган ҳаво ва 
табиатнинг соф экологик муҳитини бузиш эканлигини уқтириш”.
Дунё аҳолисининг 1/5 қисми чекади. Манбаларга кўра: сигарет тутунида 
2-9% никотин булиб,ҳаво орқали кириб оғиз бўшлиғининг шиллиқ қавати, 

---

III Международная научно-практическая конференция
 
286 
III International Scientific and Practical Conference 
юмшоқ ва каттиқ танглайда стоматологик касалликларни келтириб чиқаради. 
Француз олимлари Ж. При тадқиқотига кўра ўпка силининг катта ёшдагилар 
орасида учрайдиганларниг 95% и чекувчилар бўларкан. Инглиз олими Р. Дон 
тамаки чекилмаганда ўлим 3 баробар камаяр эди, - деган.
Дунёдун тиб аҳлилари орасида илк бора “тиббий муҳит ва инсон 
саломатлиги ўзаро муносабатдалиги ҳақида теран фикрларни илгари сурган 
аллома ибн Сино ташқи муҳит – табиат экология софлигига ҳавонинг ўрни 
муҳимлигини асарларида ёзиб қолдирган “Тиб илми султони” Абу Али ибн 
Сино “Тиб қонунлари”да яхши ҳаво буғ ва тутун каби ёт нарсалар аралашмаган 
соф ҳаводир. “Қуёш ботганда тез совиб, қуёш чиққанда эса тез исиб кетадиган 
ҳаво инсон ҳаёти учун фойдали”деган назарияси билан 1000 йиллар олдин соф 
атмосфера “тиббий экология”га асос солган.
Замонавий тиббиётнинг қараши бутун дунё аҳоли саломатлигига бирдек 
таъсир қиладиган” борлиғимиз табиат мусаффолиги” экологик соф ҳаво – танга 
даво эканлигини асослаган. Илмий мероси бугунги кунда ҳам ўз қадру – 
аҳамиятига эгадир. Маълумотларга кўра чекувчи бир қути сигарет чекиш учун 
1.5 соат, 1 йилда 23 сутка 16 йилда 1 йил вақт сарфларкан. Кашанда бу билан 
оила аъзолари ва атрофдагиларга 80-90 қути сигарет чекадиган зарарини 
улашаркан. Экологик соф табиат ва яқинларига шунча зиён берган чекувчи ўз 
умрининг14-19 йилига болта уради. Чекувчилар чекмайдиганларга нисбатан 
саратон (рак) касаллигига эркаклар 23 марта, аёллар 13 марта кўпроқ 
касалланаркан. Кашанда чекмайдиганларга нисбатан юрак ишемик касаллиги 
билан 13 марта,инфаркт-миокард билан 12 марта кўп оғрийди.Чекувчи сигарет 
учун кўрган иқтисодий зарарни ҳохласа ҳисоблаб олаверсин. Ўз ихтиёри билан 
бошланган кашандаликни тамакига карамлик касаллиги, деб қараса, баъзи 
олимлар “хулқсизлик касаллиги” дея баҳолайди. 
Ўзбекистонда 21% аҳоли чекувчи. 20%- эркак 1%, аёл бўлиб, шундан 11% 
нос 10% сигарет чекади. Асосий чекувчилар ёши 30-59 ёшда бўлиб, ўрта махсус 
маълумотлилар 24% шундан 9% сигарет, 15% нос отади. Қишлоқ 
эркакларининг 26% чекувчи бўлиб, 19% нос, 7% сигаретга ружу қўйган. 
(Ўзбекистон тиббиёт журнали 2012 йил №3. 62-65бетлар).
“Хонқа” саноторияси ходимлари фақат 31-май “Халқора чекишга қарши 
куни “муносабати билан бу иллатга қарши кураш олиб бориш билан 
чегараланмай узлуксиз иш фалоиятимизда асосий касбий дастур қилиб 
олганмиз.Дам олувчи ва даволанувчиларга тез-тез мусиқий кечалар уюштириш 
билан бирга саломатлик поспонлари ва таниқли ижодкорлар ташриф 
буюриб,давра суҳбатлари уюштирилади. 2020 йил 11 ноябрда ТашДТАнинг 
Урганч филиалида бўлиб ўтган “Экология ва саломатлик” мавзусидаги халқора 
илмий-амалий анжумани қатнашчиларидан бир гуруҳи саноториямизда 
бўлишди. Айниқса 14 ноябрда анжуман тезисларида кўплаб мақолалари билан 
қатнашган Сурхондарё вилояти ибн Сино жамоат фонди раҳбари 10 лаб 
тиббиётга оид китоблар муаллифи “Соғлиқни сақлаш аълочиси” Жуманазар 
Ҳайдарович Мадиев ташрифи қизқарли ўтди. Дўстлик ордени соҳиби “Антик 

---